build.mk » Forum: Пресвета Богородица

Привршуваат подготовките за обнова на црквата спроти МАНУ
Опожарениот храм ќе почне да се гради на празникот Мала Богородица

Градежните зафати на Црквата ќе започнат на празникот Рожденство на Пресвета Богородица

Црквата „Пресвета Богородица", која била опожарена за време на втората светска војна, ќе почне да се гради на старите темели на 21 септември на празникот Рождество на Пресвета Богородица, односно Мала Богородица. Оваа Црква, која била заштитничка на Скопје, ќе се реконструира во нејзиниот автентичен лик. Надлежните од Заводот за заштита на спомениците на културата на град Скопје, по изработката на идејниот проект работат на изготвување и на главниот проект. Работите од Заводот ги води архитектот Константин Димитров, кој потенцира дека околу статиката на храмот се вклучени и стручњаци од Институтот за земјотресно инженерство и сеизмологија-ИЗИИС. Пред да се почне со реконструкцијата, работници од "Маврово" го расчистуваа теренот околу црквата за да се добијат вистинските премери на темелите на Црквата "Пресвета Богородица". Работите околу подготовките биле дополнително отежнати поради појава на темелите на некогашниот младински дом. Токму поради тоа, според зборовите на првиот човек на Заводот за заштита на спомениците на културата, рокот бил пробиен и тоа, пред се, бидејќи овие темели биле расчистувани рачно со кршење на бетонот. Архитектот Димитров вели дека е направен ископ од 2.000 кубни метри земја и биле исфрлени околу 200 кубици бетон. Реконструкцијата на опожарената црква "Пресвета Богородица" ќе се реализира со средства на донаторот Трифун Костовски и со пари собрани од верниците.

Утрински - 13.08.2003

Некогашната црква "Света Богородица" шест децении по изградбата не смеела да користи ѕвона

На богослужба се повикувало со дрвено клепало и клопотарци

Малкумина знаат дека на местото на "Света Богородица" постоела истоимена катедрална црква, која е изградена во 10 или 11 век, во која се наоѓала и чудотворната икона Превета Богородица Троерачица

Црквата "Пресвета Богородица" - нејзиниот првичен изглед

За една година скопјани по шест децении повторно ќе ја добијат Црквата која само најстарите ја имаат во сеќавање. Храмот на "Пресвета Богородица", заштитничката на градот, ќе биде исто така импозантен и убав, зашто реконструкцијата ќе се врши на старите темели и наполно ќе се запази автентичноста на Црквата која во 1835 година ја изградил Андреј Дамјанов со својата тајфа. Идејата за нејзината повторна градба е присутна со години, во меѓувреме имаше дилеми дали на просторот спроти МАНУ, на местото на старата црква да се изгради сосем поинаков, нов храм или да се реконструира. Дилемата ја пресекол бизнисменот Трифун Костовски, кој ќе ги донира средствата за изградбата, со еден единствен услов: на Скопје да му се врати црквата "Света Богородица", но со својот автентичен изглед! Проектантски тим, раководен од архитект Тодор Паскали се погрижи да нема отстапки во градбата, освен онаму каде што е неопходно - со вградување бетонски структури за статика и сеизмика на храмот. Надворешно ќе биде направена од камен, кој веќе е пронајден во околината на Скопје.

Малкумина знаат дека на местото на "Света Богородица", постоела истоимена катедрална црква која е изградена во 10 или 11 век. За оваа црква, постојат малку пишани документи, но од едно епископско писмо на папата Инокентие Трети од 1204 година се дознава дека во Скопје во тоа време постоел храм посветен на света Богородица. Според забележаната традиција на Света Гора и според кралската повелба на Милутин од 1300 година, во кој катедралната црква во Скопје постојано се нарекува "Света Троерачица", се смета дека во таа црква, по враќањето на свети Сава од патот во Светата земја, се наоѓала чудотворна икона на Пресвета Богородица со три раце (Троерачица), по која храмот и го добил името. Преданието вели дека оваа исклучително почитувана икона која сега се наоѓа во Хиландар, Свети Сава ја нашол во Ерусалим, ја откупил и и ја подарил на скопската епископска црква. Интересна е легендата за потеклото на оваа икона: таа му припаѓала на св. Јован Дамаскин (значи датира од 8 век) и во време на иконоборечките прогони на иконата со чудотворно дејствување, му пораснала десната рака, која му била отсечена во знак на казна затоа што со неа ги пишувал текстовите во одбрана на иконите. Св. Јован Дамаскин, во знак на благодарност за тоа исцелувавање, дал да се направи модел од сребро од неговата рака кој го приковал, како трета рака на таа икона. Оттаму, се вели, иконата го добила името Троерачица. Потоа, од Дамаск била пренесена во Ерусалим, каде што и ја нашол свети Сава.

Овој податок е само уште една потврда за важноста на црквата "Пресвета Богородица", за која се претпоставува дека датира од византискиот период, особено ако се има предвид значењето на чудотворната икона Богородица Троерачица, која и денес е меѓу попочитуваните икони.

Дали познатото мијачко градителско семејство Рензовци, кое ја почнало градбата на "Пресвета Богородица" во почетокот на 19 век, знаело за постоењето на некогашната катедрална црква е неизвесно. Она што е сигурно е фактот дека во тој период на Христијаните им биле дадени поголеми верски слободи, гарантирани со ѓулханскиот хатишериф и со Хатихумајунот издаден по Кримската војна, па црквата "Пресвета Богородица", за разлика од другите ниски, тесни и во земја вкопани скопски цркви, како "Свети Спас", на пример, била многу повисока и попространа. По смртта на својот татко, Андреј Дамјанов ја изградил црквата во 1835 година. Како заштитничка на градот, "Пресвета Богородица" била градена со многу љубов, зашто нејзиното име го добивале само катедралните храмови. Најголем донатор за градбата бил скопјанецот Хаџи Трајко, кој го дал и земјиштето, иако во натпреварот кој ќе даде повеќе се вклучиле и други градски богаташи, така што за едно деноноќие биле изградени темелите. Запишано е дека граделе сите - и старо и младо. Каменот бил носен од Водно, а девојките и жените им додавале малтер на мајсторите, зашто се градел најголемиот скопски храм.

Скопјанецот Хаџи Коста раскажувал дека околу десет години темелите стоеле голи, зашто локалните бегови ја спречувале градбата, а одобрението се чекало од Цариград. Во 1834 година дозволата е добиена, градбата била интензивирана, а осветувањето се случило на 1 мај 1835 година.

Во ретката ако не и единствена книга "Споменица на православниот храм" која сведочи за оваа црква, чиј автор е д-р Јован Хаџи Васиљевиќ, пишува дека до мирот склучен во Едрене во 1829 година не можело да се размислува за црковни ѕвона во областите на Скопската Митрополија, како и во други области под турско ропство. Дотогаш повикот на богослужба бил со удирање во дрвено клепало и железни клопотарци, кои стоеле обесени на столбовите пред црквата. "Пресвета Богородица", првото ѕвонче го чекала цели четириесет години. Еден доселеник-битолчанец и го дарувал во 1875 година, ама и со него не смеело да се ѕвони. Првото големо ѕвоно на скопската катедрална црква во 1904 година заеднички го купиле сите скопски еснафи, меѓутоа и со него не смеело да се ѕвони се до хуриетот во 1909 година, кога во Турција бил прогласен уставот и слободата. Но, и тогаш работите не оделе лесно. При подигнувањето на камбанеријата на "Пресвета Богородица", чија градба ја доби конечната форма дури во 1912 година, државната власт барала кубето и канбаната да бидат со иста височина.

Во книгата на Хаџи Васиљевиќ е запишано и тоа дека во комплексот каде што се наоѓала црквата имало и шест куќи од тврд, но како што вели, слаб материјал, седум меани, дваесетина локали со индустриска и трговска намена, три фурни за леб, четири плаца и други завештанија. Црквата била разубавувана во неколку наврати, а во фрескоживописот и во иконописот се препознавала лесната рака на Дичо Дебранецот. Многу убава била и резбата во која биле изработени Светите Двери, Иконостасот и Архијерејскиот Стол, а забележителни биле и двата Параклиса во "женската црква". До 1857 година во дворот на Црквата биле и гробиштата за овој дел од градот, кои потоа се преместени на друга локација. Сепак, во дворот на "Пресвета Богородица" биле зачувани гробовите на најголемиот донатор на Црквата - Хаџи Трајко, на Митрополитите Гаврил и Јоаким како и на скопските првенци Хаџи Димитрие и Јован Шишко. Интересно е што при истражувањето на локалитетот на кој ќе се реконструира некогашната Црква, биле пронајдени три гроба, кои и сега се гледаат, но никогаш не беше соопштено кому припаѓале.

Црквата е запалена во 1944 година од бомбите на сојузниците кои прелетувале од Бари за Романија. Останале само фасадните ѕидови кои биле урнати кон крајот на педесеттите, за тука да се изгради Младински дом кој бил урнат во земјотресот. Иако во оваа катастрофа настрада голем дел од градот, верниците уривањето на Домот го објаснуваа со наводното лутење на Богородица заради непочитување на традициите, на ова свето место да се изгради ново духовно светилиште на скопјани.

Утрински - Билјана Јовановска - 08.06.2004

Пресвета Богородица - Скопје

„Пресвета Богородица“ Скопје, сега и некогаш ... "Presveta Bogorodica Skopje, sega i nekogaš ... фото и видео сторија ...