Скопје - отворен или затворен град

Метрополата може да колабира од пренаселеност

Сите во Скопје, Скопје за никаде

Скопје с` помалку може да ги опслужи своите жители и посетители - од година на година станува с` потесен, а луѓето с` помногубројни. Инфраструктурата колабира, сообраќајот е пред парализа, а метежот во институциите како никогаш да не бил поголем. Центарот с` повеќе наликува на мравјалник, небаре е средиште на повеќемилионски град. Се наметнува прашањето колку точно жители има Скопје? Има ли периоди кога бројката го достигнува фамозниот милион? За по колку жители нараснува годишно?

Парадоксално, никој од надлежните не го знае одговорот на овие важни прашања затоа што нема институција која е задолжена да води таква евиденција. С` се сведува на прогнози и процени врз основа на искуствата на сличните градови. Од Институтот „Политеја“ на една од дебатите што ја организира неодамна на тема: „Скопје град од отворен или затворен тип“, посочија дека според нивни неофицијални податоци во една академска година градот има над еден милион луѓе. Но ова никој не може да го потврди, иако евентуалната потврда е од исклучително социјално и економско значење.



Вишок се 130.000 скопјани

Според последниот попис на населението од 2002 година, бројот на жители во Скопје е 506.926. Тоа е бројката на граѓаните што имаат жителство во Скопје, но не е и реална бројка на луѓе во градот. Таа е далеку поголема од половината милион поради дневните, неделните и месечните миграции на граѓаните од внатрешноста. Резултатите од пописот не се одраз на реалната слика и поради тоа што голем број граѓани со години живеат во Скопје и воопшто не мигрираат, а по лична карта се водат како жители на други градови.

Во Државниот завод за статистика, како најповикана институција за оваа проблематика, немаат прецизна бројка за бројот на жители во главниот град во одреден момент, а не располагаат ниту со податоци за миграциите на населението.

- Последните процени на населението се направени за 2009 година. Според нив, Скопје брои 530.258 жители - велат од одделението за информирање при Државниот завод за статистика.

Во Министерството за внатрешни работи велат дека не може да се утврди колку жители има во градот врз основа на издадени лични карти.

- Со ваквата евиденција не се опфатени малолетните лица, а секојдневно има и лица што умираат - вели Лиза Бендевска, портпарол во СВР Скопје.

Според нивните податоци, минатата година биле издадени 140.046 лични карти, додека во периодот од 1 јануари досега се издадени 81.675. Лани престојувалиште во Скопје пријавиле 300 граѓани, годинава заклучно со мај - 78 граѓани.

Професорот по урбана социологија на Филозофскиот факултет, Илија Ацевски, вели дека е незамисливо за метропола да нема центар или некаква дирекција во која ќе се слеваат и регистрираат податоците за тоа колку жители навистина има, колку од нив привремено престојуваат и колку доаѓаат само на работа.

- Скопје ја носи таа карактеристика уште од времето на земјотресот во 1963 година. Мора да постои евиденција за тоа колку луѓе во одреден период влегуваат и излегуваат од градот, како и независна дирекција, завод или институт, кој ќе ја води. Порано тоа на одреден начин го правеше Заводот за урбанистичко планирање, но сега такво нешто нема. Во Скопје има 25 проценти повеќе луѓе, односно за 150.000 повеќе од постојното население. Треба да се напомене и дека се претпоставува дека 20.000 луѓе воопшто не се регистрирани во градот, за нив не се знае ништо, а живеат тука - вели Ацевски.

Тој смета дека Скопје се гради и развива без добар план, а последиците од тоа ќе се почувствуваат за 5 до 10 години.

- Скопје мора да се ослободи од минимум 20 отсто од населението, што значи од околу 130.000 граѓани. Тие треба да се дислоцираат од центарот. Ако продолжи вака, Скопје полека ќе почнува да достигнува бројка од милион граѓани, што ќе претставува огромен товар на градот. Ќе нема чист воздух, ќе нема брз сообраќај, ефикасен јавен градски превоз итн. Тогаш ќе ни се случи и нешто друго. Богатите ќе почнат да бегаат на периферијата од градот, додека оние што немаат такви можности ќе останат да се задушуваат во Дебар Маало, Кисела Вода - вели Ацевски.



Шанса и за другите градови

Според него, еден од начините да се стопира приливот на луѓе во Скопје е граѓаните да се пренасочат надвор од градот, така што ќе се создадат услови за работа и во други населени места. Ацевски го посочи и добропознатиот и многу експлоатиран пример со словенечката метропола Љубљана, која со децении го задржала приближно истиот број на жители (околу 300.000) со тоа што станала затворен град за доселување, со добри инфраструктурни врски со остатокот од Словенија.

Архитектот Владимир Поповиќ вели дека проблемот со пренаселувањето на Скопје влече корени од пред неколку децении.

- Ние се натпреварувавме Скопје да биде трет град по големина во поранешна Југославија по број на жители. А немаше потреба од сето тоа. Во периодот од 1970 до 1980 година во Скопје се доселија илјадници луѓе, што требаше да се задоволи со инфраструктура, зеленило и с` останато - вели Поповиќ.

Според архитектот Мартин Пановски, проблемот на Скопје не е во пренаселеноста, туку во тоа што градот е нерамномерно населен.

- За Скопје како целина, збир на повеќе општини, не може да се каже дека е пренаселен град, туку дека е нерамномерно населен. Делови се со енормна густина, како Чаир и Центар, а делови со мала густина. Во општина Центар на еден квадратен километар во просек има повеќе жители отколку во мегаполисот Токио. Како второ, имате концентрација на речиси сите државни институции во центарот на градот, вклучувајќи ги тука не само административните, туку и културните, образовните, спортските... Сето тоа е сместено на приближно пет квадратни километри - вели Пановски.

И тој го дели мислењето дека треба да се посвети поголемо внимание на социјалниот, економскиот и културниот развој на сите градови во Македонија.

- Ако сите градови се добро поврзани меѓу себе, Скопје нема да има толкава густина на население како денес - вели Пановски.