Куќни совети и Закон за домување

И куќите со три стана со управители

Според законот за домување со секој станбен објект во кој има повеќе од двајца сопственици на станови со посебни имотни листови ќе раководи или управител или заедница на сопственици

Секој објект за домување во кој има повеќе од тројца сопственици на станови ќе мора да има управител. Тоа значи дека ќе има управители и за семејните куќи, каде што на пример во посебни станови живеат родители и двајца браќа, кои имаат посебни имотни листови за својата сопственост. Воведувањето управители во станбените објекти е новина што е предвидена во законот за домување, кој е во собраниска процедура, на предлог од Министерството за транспорт и врски. Со предлог-законот е предвидено секој објект со над осум стана или со повеќе од двајца сопственици на станови да има управител што ќе раководи со тековното и со инвестициското одржување на зградата, но ќе има и други надлежности. Доколку станарите во еден објект не сакаат да одберат управител, со објектот ќе раководи заедница на станари.

КуЌи под водство

Министерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, тврди дека во земјава нема семејни куќи со повеќе од двајца сопственици на станови.

- Законот не третира индивидуални куќи со едно семејство. Зборуваме за повеќе од двајца сопственици на станови во станбен објект. Во некоја куќа може да има и три фамилии, ама во имотниот лист има еден сопственик. Дали ќе има управител не зависи од бројот на семејства, туку од бројот на сопственици на посебни станови, со посебни имотни листови. Ретко има куќи со три различни имотни листа. Гледавме во Катастар кога го правевме законот, нема. Сите се, на пример, на татково име, на братово име или има до двајца браќа што живеат во една куќа. Затоа решивме објектите со над двајца сопственици да имаат управител. Доколку, сепак се најде куќа со три различни имоти листови, мора да има управител. Тоа може да биде и еден од сопствениците - вели министерот Јанакиески.

Во Катастар велат дека не водат статистика за тоа колку посебни имотни листови има во објектите за домување и не можеа да одговорат колку семејни куќи има во Македонија со над двајца сопственици на станови.

Според пописот на населението и имотот од 2002 година, во земјава има вкупно 446.235 објекти за домување. Од нив околу 320.000 се приземни куќи, 106.000 се со приземје и кат, 18.204 објекти имаат од два до четири ката, 1.954 објекти се со височина од пет до 10 ката, а 150 згради имаат од 10 до 20 ката.

Управител како дополнителна деЈност

Според предложениот закон, секој што сака да биде управител мора да биде заведен во Централен регистар и да има лиценца која ќе се плаќа по 150 евра. Еден управител мора да има и најмалку пет вработени, меѓу кои дипломиран економист, дипломиран правник и три технички лица.

Министерот вели дека управител на зграда е исто што и секоја нормална фирма во Република Македонија.

- Еден управител ќе си има регистрирана фирма во Централен регистар, може да си отвори некаде и канцеларија за себе и за вработените, ако сака. Со управувањето како дополнителна дејност може да се занимаваат и постоечките фирми ако се дорегистрираат и ако извадат лиценца. Фирмата не мора исклучиво да биде за управување со згради. Фирмата може да го прави тоа два часа во денот, а другите часови да поправа машини, електрика за куќи, на пример. Луѓето, само треба да се адаптираат. Очекувам дека новиот закон ќе има најголем ефект во Скопје, каде што има најмногу згради, па ќе се регистрираат и најмногу управители. За еден управител ќе има доволно работа дури и ако води само една висока кула од 20 ката, кога знаеме дека лифтовите секој втор ден се расипуваат - вели Јанакиески.

Тој вели дека целта на законот е на некој начин да се легализира системот за одржување на зградите што веќе постои.

- Што е најголем проблем сега? Што нема лица да се грижат за одржување на зградата. Ќе се скрши прозорец, па станарите сами се организираат, сами бараат мајстори, собираат пари да платат. На некој начин сега сето тоа ќе се легализира - вели министерот.

Тој објаснува дека идејата за овој закон е земена од Словенија и од Германија, каде што на почетокот имало проблеми, тешко одела регистрацијата, а луѓето не знаеле како сето тоа ќе функционира. Такви проблеми се очекуваат и кај нас.

- Но, може да се случи и нешто друго. Еве, може да се регистрираат околу 200 фирми, па потоа некој голем, кому добро ќе му оди, ќе го окрупни бизнисот - вели Јанакиески.

Еден ќе управува, сите ќе плаќаат

Она што најмногу ги интересира граѓаните е кој ќе ги плаќа управителот и неговите вработени. Ако се претпостави дека ќе се регистрираат најмалку 10.000 управители, со уште по пет вработени за секој од нив, се доаѓа до 60.000 нови работни места на грбот на граѓаните. Дел од постојните фирми и да го земат управувањето како дополнителна дејност, при што нема да има потреба од нови пет вработени, сепак остануваат доволен број нови вработени за кои ќе треба да се обезбеди плата.Во предлог-законот е наведено дека управителот склучува договор со станарите, во кој, меѓудругото, е утврдена и висината на неговиот паричен надоместок што ќе го добива од станарите за управувањето.

- Управителот на законска основа ќе функционира на профитабилен однос. Ако има пет вработени, ќе треба да си најде повеќе згради за управување, да се бори и да си обезбеди поголеми приходи, исто како и секое нормално друштво или фирма. На пример, ако во зграда со 40 стана се плаќа за тековно одржување по 200 денари месечно, тоа се 8.000 месечно. Ако управителот води пет згради, тоа се 40.000 денари месечно, ете ја платата за тие луѓе - вели министерот.

Со ваквото објаснување на Јанакиески останува нејасно дали ќе останат доволно пари за одржување на зградите ако голем дел од нив одат за плати за управителите и за вработените.

ПРЕДЛОГ-ЗАКОНОТ ЗА ДОМУВАЊЕ ОТВОРИ МНОГУ ДИЛЕМИ

Ред или комликации во зградите

Граѓаните имаат поделено мислење околу тоа дали определувањето управители ќе им го олесни животот во зградите и не се согласуваат да плаќаат повеќе давачки отколку досега

Граѓаните што живеат и работат во колективни станбени објекти имаат поделено мислење за тоа дали одредбите во новиот закон за домување ќе им го олеснат или ќе им го отежнат живеењето во зградите. Многумина не се согласуваат со новите давачки што ги наметнува законското решение за полнење фондови за редовно и инвестициско одржување на зградите, а најмногу реакции има на одредбата со објектите да управуваат лиценцирани и регистрирани управители. Мене најмногу ме интересира колку сето тоа ќе ме чини. Јас живеам сама и можам да поднесам да одвојам мал дел од мојот буџет за да ги платам сите нови давачки. Но имам соседи што се мошне сиромашни и кои одвај преживуваат, па не знам како тие ќе се снаоѓаат. Месечно плаќаме по 300 денари за струја, светилки и за чистачка. Ако и натаму остане на оваа сума, во ред е, но ако треба да се плаќа повеќе, тогаш не знам како ќе биде - вели Надежда Н. од Кисела Вода.Таа се прашува кој и како ќе ја контролира работата на управителот.

- Тој ќе има доста пари и ќе може да управува со повеќе згради. Кој ќе гарантира дека парите што сме ги собрале за нашата зграда, нема да се потрошат на некоја друга. Како ќе знаеме дека управителот нема да не' поткраднува - вели таа.Од друга страна, според мислењето на нашата сограѓанка, добро е што конечно ќе може да се воведе ред околу плаќањето на штетата што ќе настане во нејзиниот стан по вина на некој од соседите.  Ако кај мене повторно се направи поплава од пукната цевка кај соседот одозгора, со помош на управителот ќе можам да го натерам соседот да ми ја надомести штетата. Досега немаше начин да се стори тоа - додава Надежда.

Отуѓени соседи Ќе носат важни одлуки

Некои граѓани се задоволни од понудените решенија, оти сметаат дека тие конечно ќе стават ред во заедничкото живеење во зградите. Други, пак, се скептици и сметаат дека законот не може да се спроведе кај нас, оти немаме соодветна свест за потребата од организирано управување со зградите.

- Ние не можеме да избреме куќен совет, а камоли управител. Овие мерки само ќе ни го отежнат животот. Зар јас за во мојата зграда, за менување светики да ангажирам човек однадвор? Па ние не сме запад, каде што има цели приватни населби за изнајмување станови, па да имаме такви управители - вели Марјан Б., кој живее во центарот. Тој смета дека и со сегашниот закон сосема добро се уредуваат односите во една зграда.

- За сите инвестиции може да се најде решение ако се согласат 50 отсто од станарите. Плаќаме по 200 денари месечно за лифтот. Ако не плаќаме редовно за осветление, и тоа е решено. ЕВН во јануарската сметка со дополнителни 600 денари го наплатува светлото во влезот за целата година. Зошто сега да работиме како фирма? Ако оствари зградата профит, и данок ли ќе плаќаме? Зошто управител да води сметка кој издава станови без склучени договори, кога за тоа е надлежна Управата за јавни приходи - се прашува нашиот соговорник.Скопјанецот Мите Б., пак смета дека тешко ќе се донесуваат одлуките во поголемите згради со над 40 стана.

- Ние сме отуѓени соседи, не се познаваме и ни добар ден не си викаме. Сега треба да решиме за трето лице што ќе ни ја води зградата? Кој ќе решава за што ќе се потрошат собраните пари? Можеби едни ќе сакаат да се поправи нешто на покривот, други во подрумот или на приземјето - вели Мите.

Опозицијата против новиот закон

Собранието завчера и вчера расправаше за новите одредби, при што опозицијата изнесе низа забелешки, но сепак мнозинството одлучи дека предлог-законот за домување е прифатлив и може да се даде на второ читање. Пратениците од опозицијата не го поддржаа законот со образложение дека неговата практична примена ќе предизвика повеќе проблеми отколку што нуди решенија.

- Апелирам Министерството за транспорт и врски сериозно да ги согледа, анализира и да ги процени досега изнесените забелешки по предложениот текст. Во спротивно, законот ќе оди на штета на граѓаните - рече Марјанчо Николов од СДСМ.

Според него, новата правна рамка треба да важи само за новоизградените згради, а останатите доброволно треба да решат дали ќе постапуваат по одредбите од овој закон или ќе функционираат како досега, на ниво на куќни совети.Пратеникот Јован Лазаров од Социјалистичка партија нагласи дека законот ќе ги подобри условите во домувањето.

- Предлогот нуди решенија кои функционираат во некои од земјите на Европската Унија - посочи Лазаров.

Дел од пратениците од опозицијата рекоа дека одредбите им наметнуваат на граѓаните нови и непотребни давачки, дека не е пресметано како овој закон ќе се одрази на државниот буџет и дека законот се носи без да се даде прецизен податок колку точно граѓани живеат во станови, односно колкумина ќе бидат директно засегнати од новите правила. Тие подвлекоа дека идејата е добра, но предложениот закон е конфузен.

Со законот се предвидува секоја зграда со над осум стана да избере свој управител што ќе се грижи за тековното одржување. Управителот треба да поседува лиценца, да е регистриран во Централниот регистар, да има пет вработени, да пишува годишни финансиски извештаи и планови за работа, да ги застапува станарите пред институциите итн. Доколку станарите не одберат управител, заедничките одлуки ќе ги носи заедница на сопственици, која исто така мора да биде регистрирана. Со законот се исфрлени од употреба домарите и куќните совети, а се воведени два фонда во кои станарите ќе уплаќаат пари - еден за редовно одржување и резервен фонд. Висината на сумата што ќе ја уплатуваат за резервниот фонд ќе ја пропише ресорниот министер, а ќе зависи од староста на објектот, бројот на станови и видот на материјалот од кој е изградена зградата.

Соња Христовска