Црква на Плоштад Македонија

Ни се заканува ли духовно ропство

Ерол Ризаов

Се одлучивме да градиме цркви, катедрали и облакодери, а училиштата ни се уште од 19 и средината на 20 век

Дали навистина ни се заканува духовно ропство и опасен примитивизам, целосна маргинализација на Македонија, не само во Европа и на Балканскиот Полуостров туку и во т.н. Западен Балкан каде што остануваме само ние, Албанија и Косово. Србија веќе не' надминува и многу брзо ќе не' остави зад себе. Хрватска тоа веќе го направи во изминатите неколку години. Бугарија и Романија слават годишнини во ЕУ и во НАТО. Ние се одлучивме да градиме цркви, катедрали и облакодери, сончеви градови, обновување стари театри и мостови, а училиштата ни се уште од 19 и средината на 20 век. За 30 години изградивме само една хидроцентрала. Не' чека мрак - и световен и духовен.

Сега почнав да го разбирам Милан Кучан, словенечкиот експретседател, кога беше исплашен од провинцијализацијата и маргинализацијата на Словенија кога таа влезе во ЕУ и во НАТО. Тогаш ми рече: „Сега по влегувањето во ЕУ и во НАТО за Словенија е најопасна нејзината маргинализација и провинцијализмот. Не треба да правиме некаква кинеска културна револуција. Тоа најмалку. Ама мораме да развиеме една сериозна активност да отвориме значајни полемики, да го слушнеме гласот на умните луѓе во Словенија и во светот и да ја спасуваме Словенија да не се претвори во провинција на Европската унија“.

А што да прави Македонија кога нашите научни и културни елити молчат. Пензионерите во оваа држава станаа најхрабрите луѓе. Ретките примери на критика и предупредувања се слушаат како осамен лелек на некакви комуњари кои сакаат да го сопрат нашиот лет во светлата иднина. Не се оди во иднина со цркви, џамии, облакодери, сончеви градови и музеи на восочни фигури. Еден од најголемите облакодери слушаме е изграден во Пјонгјанг, го направил Ким ил Сунг, ама сега стоел како сведок на големата заблуда. Ајде нешто да копираме од светот, иако кај нашиот народ тоа го има од поодамна. А тоа се вистинските донации. Ајде, место цркви и џамии, да градиме училишта, патишта и болници... А цркви и џамии нека си градат МПЦ и ИВЗ и верниците кои сакаат да го прават тоа со свои пари, а не со државни, односно пари на сите граѓани.

Се' уште во Ново Село седат ученици на клупите на кои учителствувал Гоце Делчев. Ајде да донираме за тоа. Нашите новопечени мецени и ктитори повеќе претпочитаат да градат цркви отколку училишта. За тоа никој не може да биде против, некој за свои пари да и' подари нешто на нацијата. Има такви што градат и цркви и џамии, но градат и фабрики. Можеби им е полесно кога за време на животот се гледаат насликани како светци по црковните ѕидови. Плаќаат сликари да ги живописуваат додека се живи. Меѓутоа, сигурен сум дека похумано е во овој историски период да се градат водоводи, канализација каде што ги нема. А ги нема на многу места. Подобро е да се изгради пат во беспатица, да се школуваат деца, да се лекуваат сиромашни, ете тоа е хуманоста која се почитува во светот, и од Господа. А кога се донира во цркви и џамии, тоа сепак е еден интимен чин за кој не мора да знае целата нација, не мора од тоа да се прават спектакли. А најмалку треба да се трошат пари од заедничката каса. Од буџетот. Баш сакам да видам што ќе каже ММФ и Светска банка за овој потфат кога веќе молчи нашиот министер за финансии.

Политичкиот булдожер со кој уриваме историски споменици е уште поопасен од политичките кранови со кои градиме илузии за светла иднина. Илузиите кога ќе се распрснат, а тоа мора да се случи еден ден, ќе се соочиме со реалноста, ќе сфатиме, не знам по кој пат, дека тоа било една голема прелага на вештите политичари на наивните гласачи во битката за власт. Но, кога се урива, штетите се трајни и најчесто ненадоместливи. Дури и кога нешто ќе се обнови од урнатото, тоа не е исто. Последиците од уривањето на историјата остава трајни лузни во колективното паметење на граѓаните, ги дразни највозвишените чувства и предизвикува омраза.

Пред неколку години ја урнавме, спокојно, без потреси, Имарет-џамија во Охрид влезена во многу енциклопедии на историјата на уметноста, за да го изградиме Плаошник. А можевме да го имаме и едното и другото. Можеше да се зачува Имарет и да се обнови. Тоа со ништо немаше да му пречи на Плаошник. Напротив, ќе добиевме импозантен комплекс со пресек на две култури, на две цивилизации. И Имарет и Плаошник се македонски.

Терористите го урнаа Лешочкиот манастир за еден миг, за среќа, го обновивме. За тоа ни беа потребни пет години. Раните и сомнежите останаа за навек. Не ја обновивме Чарши-џамија што ја запалија некои гневни прилепчани. Таа остана како грдотија во центарот на Прилеп. Изгоре за една ноќ нешто што е изградено пред 500 години. Во светот и камењата постари од сто години се слават. Чарши-џамијата е нем споменик на талибанизмот во Македонија. Под Јени-џамија во Битола некој одамна упорно копа без причина, изгледа бара гласови за сите избори.

Од ориентален убавец Камениот мост во Скопје некои идиоти, на очиглед на нашата рамнодушна јавност, направија Јустинијанов мост. Карикатура, гротескен фалсификат на историјата, па сега во центарот на Скопје преку Вардар не' води едно корито кое сведочи за примитивизмот на нашите власти и на некои наши квазиисторичари, а всушност идеолози и шовинисти. Деновиве гетоизација подготвуваат и некои турски апаратчици и ранобудни политичари. Тие смислиле дека не е убаво новиот турски театар да биде од десната страна на Вардар крај новата железничка станица, каде што беше добиена локација за новиот турски театар. Какви ли се' билмези одлучуваат во оваа држава. Тие самите претпочитаат да живеат и да работат од десната страна, ама, турскиот театар морал да биде од левата страна и баш на Бит-пазар. Ете тоа се нашите муфљузи идеолози кои сакаат да ги геотизираат и Турците во Македонија, а молчат како кукавици кога им го земаат знаменитиот Куршумли- ан за чиновнички канцеларии на партиски војници.. Аднан Ќахил многу сака да го имитира Никола Гуревски. Ашколсун.

Верата не се брани со изградба на цркви и на џамии. Се сеќавате ли кога нашиот знаменит Блаже Конески на 1100-годишнината од Свети Климент и Наум рече: „Кандилцата во охридските куќи кои горат под иконите на Богородица ја одржаа нашата нација и нашиот јазик и нашата вера“. Ако не се сеќавате, потсетете се. Потсетете го и премиерот, може ќе му текне дека верата се брани и на друг начин, а не со народни пари вложени во двете најголеми претпријатија денес во Македонија, Владата и МПЦ.

Груевски не се откажува од изградбата на црква на плоштадот

Според ЛДП, владините одлуки за градење црква и џамија се „директен упад во уставниот поредок“

Гордана Дувњак

Премиерот Никола Груевски не се откажува од намерата за изградба на црква на плоштадот во Скопје и покрај острите реакции на опозицијата, но и на дел од стручната јавност. Опозиционата Либерал-демократска партија викендов ги оцени владините одлуки за изградба на црква на плоштадот во Скопје како „директен упад во уставниот поредок и целосно рушење на политичкиот систем на државата“.

„Тезата дека на плоштад не се гради црква е толку погрешна што не знам како се осудија од СДСМ и од нивниот приврзок ЛДП да ја пласираат. Не само што не е така туку е обратно“, изјави викендов премиерот Никола Груевски. Тој објаснува дека во повеќето големи градови, а особено во главните градови и во православните, и во католичките, и во протестантските земји, има вакви објекти на плоштадите. Како примери тој ги наведува Москва како главен град на најбројната православна земја, или Прага на т.н. Стар плоштад, потоа Рим, Венеција со „Сан Марко“, Софија, Барселона, Париз со „Нотр-Дам“, Брисел, Тирана со старата џамија на плоштадот, Виена со Катедралата на св. Стефан и многу други. Тој нагласува дека во непосредна близина на местото каде што ќе се гради црквата веќе постоела црква.

Премиерот како лага го квалификува и тоа дека црквата ќе се гради на местото каде што била куќата на Мајка Тереза, а како обид за дискредитација на проектот името на црквата. Тој наведува дека единствено МПЦ има право да одреди на кој светец ќе биде посветена црквата и никој друг, па ни тој нема право да и' се меша на Црквата во таа чисто и исклучиво црковна работа.

„Конечно, кога ги споменуваме плоштадите, ќе додадам дека речиси на сите плоштади во поголемите градови има и споменици и фонтани и не можам да разберам што згрешиле во Општина Центар кога одлучиле и во македонскиот главен град да го има тоа. Или се работи за различни вкусови, што, судејќи според урбанистичкиот план кој СДСМ и архитектот и градоначалник на СДСМ, Мирослав Грчев, го донесоа за плоштадот уште во 1997 година, не е тоа, бидејќи таму се предвидени повеќето објекти кои денес истите луѓе ги оспоруваат, или се работи за обид за манипулација со граѓаните, во што повеќе верувам кога ќе видам дека СДСМ уште пред десет години предвидувала да го изгради плоштадот без малку на ист начин“, изјави Груевски за МИА.

Членот на Извршниот одбор на ЛДП, Роза Топузова-Каревска, на прес-конференција викендов праша: „Зар не е поцелисходно и приоритетно во овој момент да се градат и обновуваат училишта и болници, да се инвестира и стимулира на нови работни места, па дури и да се обесштетат стечајците кои веќе една година се пред Собранието“.

Според неа, сега не е време за градење цркви и џамии, туку е вистинско време да се мобилизира Владата и по примерот на некои други земји од регионот да го ублажи ценовниот шок.

„Во православието, кое се темели врз постулатите на христијанската религија, низ историјата не е познато и не е својствено подигање цркви на плоштадите. На плоштадите најчесто се граделе храмовите на многубошците, додека, пак, околу католичките цркви по нивното заживување никнувале плоштади“, изјави Топузова-Каревска.

Таа рече дека ЛДП ја повикува МПЦ да се огради од изградбата на црквата и со тоа да ја потврди и зачува својата многувековна самостојност и посветеност на сите граѓани со православна вероисповед.

„Ја повикуваме МПЦ да се спротивстави на подигање црква на плоштад, со што ќе го почитува духот на православието посветен на внатрешните човекови вредности, меѓу кои се скромноста, чесноста и почитта, а не на сјајот и помпезноста. Ја повикуваме МПЦ да не дозволи државата да ја преземе нејзината улога во иницијативата за подигање цркви и пропагирањето на религиозните вредности“, рече Топузова-Каревска.