Планираме да лееме и големи скулптури во бронза

Викендов јавноста имаше можност да го види споменикот на македонскиот ајдутски водач Карпош, скулптура во чија изведба учествуваше РЖ „Институт“ како економски оператор

Шеесет отсто од работата на секој споменик се изведува кај нас

  Во јуни минатата година од двете страни на Камени мост беа поставени спомениците на свети Кирил и Методиј и на свети Климент и Наум Охридски, исто така изведени од страна на РЖ „Институт“ како економски оператор, со техничка и професионална поддршка од субјектот „Фракаро арте“, леарница од Виченца, Италија. Злате Коцевски, извршниот директор на РЖ „Институт“, зборува за почетоците на леењето и за идните планови.

Како почна идејата за леење големи скулптури?
Во 2008 година имаше јавен тендер за леење големи скулптури. РЖ „Институт“ ги имаше основните познавања во оваа проблематика и доста подготвен персонал, што беше повод да донесеме стратегиска одлука да аплицираме на овие тендери. Пред тоа имавме одлеано повеќе скулптури, но до 2 метри висина. Бидејќи дел од тендерските услови не можевме да исполниме, како на пример техничката опременост за леење големи парчиња одлеаници и референтна листа на претходно изведени монументални дела, се одлучивме во согласност со законските прописи да побараме леарница-партнер, која ќе биде субјект за техничка професионална поддршка.

Со која леарница почнавте соработка и на која скулптура?
Првиот тендер што го добивме беше токму сега актуелниот споменик одлеан во бронза на македонскиот ајдутски водач Карпош, висок пет метри и релјефи во бронза. Леењето на оваа скулптура го направивме во соработка и со техничка и професионална подршка со „Фракаро арте“ од Виченца, Италија.

Која беше улогата на РЖ „Институт“ како економски оператор при изведбата на овој споменик?
Конечно да ја дообјасниме оваа соработка, која различно се толкува. РЖ „Институт“ како економски оператор има обврска да учествува во подготовката, изведбата и монтажата на скулптурата со минимум 60 проценти од вкупниот обем на активности. Овој минимум го надминавме, со фактот што од шест до девет наши извршители учествуваа во сите фази на реализација на споменикот на Карпош, работејќи во леарницата во Виченца околу шест-седум месеци. Во согласност со договорот што го потпишавме, во изведбата на споменикот учествуваа и работници од самата леарница „Фракаро арте“. Основна причина за леењето на споменикот во странство е опремата што ја поседуваат за поголеми одлеаници и референцата за изведба на слични монументални дела.

Каде се изработи бронзата за производство на овие скулптури?
Бронзата за леење на овие три споменици се изработи во РЖ „Институт“ во согласност со италијанските и со европските стандарди. Хемискиот состав во потполност одговара на строгите европски стандарди.

Дали во соработка со леарницата „Фракаро арте“ имате изведено и други големи скулптури?
Речиси во ист период почнавме со изведба и на скулптурите на свети Кирил и Методиј и свети Климент и Наум Охридски, заедно со релјефите, поставени на постаментите. И овие скулптури се високи по пет метри, а изведбата траеше помалку од шест месеци.

Како ја оценувате соработката со леарницата „Фракаро арте“?
Самиот престој и работењето на нашиот персонал во оваа италијанска леарница, која има долга традиција, претставуваат ново искуство во секој поглед. Нашиот персонал со претходно искуство во оваа област брзо ги совлада сите фази на изведба на еден споменик: од подготовката на моделите, леењето, пескарењето, цезелирањето до патинирањето на скулптурите. Резултат на овој професионализам е квалитетната изведба, исполнување на дадениот рок, па дури и предвреме предавање на скулптурите на нарачателот. Ова искуство ќе ни користи при понатамошни самостојни изведби на слични скулптури.

Дали со ова ја завршивте соработката со италијанските леарници?
Не, напротив, соработката продолжува и со други леарници, за да се усовршат дел од фазите важни за квалитетот на скулптурата и нејзиното одржување. Ова се суптилни детали, кои ги решаваме со нивна помош. Тие имаат огромно искуство, како на пример леарницата „Бонвичини“ од Верона. Оваа соработка ќе се динамизира и во областа на проектирање леарници за леење големи споменици.

Кои се понатамошните планови на РЖ „Институт“?
Планираме да изведеме леарница во која ќе се леат уметнички одлеаници, со нагласка дека ќе овозможиме леење големи скулптури. Веќе поседуваме хала во која ќе се смести технолошката линија. Очекуваме дека оваа година ќе почне монтажата на опремата и подготовката на инсталациите за енергенси и флуиди. Во меѓувреме ќе лееме во постојаната леарница, чии можности се помали од новопланираната. Покрај леењето големи скулптури, технолошката линија ќе биде оспособена и за леење помали уметнички одлеаници и сувенири.