Вистината за Велес и велешката топилница !

Ќе проработи ли велешка Топилница?

Скопската компанија „Метрудхем" која во 2009 година ја купи велешката топилница МХК Злетово за утре најави презентација на наодите од „Студијата за оцена на влијанието врз животната средина".

На презентацијата на која треба да бидат присутни управителот на компанијата Тони Димитриоски и советникот за технички прашања, Васил Саздов најверојатно ќе биде отворено и прашањето дали топилницата ќе почне со работа.

Понудата од два 2,25 милиони евра на скопската компанија ја одобри швајцарската фирма „Минеко", која е најголемиот доверител на МХК „Злетово", во чиј состав е топилницата.

На осмиот меѓународен тендер за продажба на топилницата учествувала и турската компанија „Јалим Дисти Карет", која најави изградба на трговски центар на местото на фабриката.

Чедо Петров: На Македонија и' треба топилница

Поранешниот директор на велешкиот комбинат е убеден дека ако „Метрудхем“ вложи две третини од 150 милиони евра во екологијата, нема да има никакви проблеми по животната средина

Иван Бојаџиски


Штип – „Македонија треба да има топилница. Ние сме земја со големо рудно богатство, а до сега утврдените резерви овозможуваат работа на рудниците за олово и цинк во наредните 30 години. Геолозите прогнозираат дека во нашите планини се крие рудно богатство кое им овозможува работа на рудниците и во наредните стотина години. Од овој аспект гледано, Македонија има потреба од топилница која ќе даде голем импулс на националната економија“.

Ова го тврди Чедо Петров, кој во периодот од 2000 до 2003 година беше генерален директор на велешката топилница. Тој за „Утрински весник“ детаљно појаснува зошто таков објект е потребен и како може безболно да се реши еколошкиот аспект на што најмногу се инсистира, и поради што дури и премиерот Никола Груевски предложи Топилницата да се дислоцира.

„Ние не знаеме, или не сакаме да си го почитуваме големиот потенцијал во нашето рудно богатство за од него економски да профитираме како држава. Во таа смисла е и потребата Македонија да има топилница изградена според највисоки технолошки достигнувања. Одговорно тврдам дека новите светски технологии ја обезбедуваат неопходната хармонија меѓу екологијата и економијата. Во светот има многу примери за таква хармонија. Таков пример е топилницата во Пловдив, Бугарија, која е речиси во самиот град и не создава проблеми врз квалитетот на животната средина“, вели Петров.

Неговиот став е дека ако компанијата „Метрудхем“ е подготвена да вложи 150 милиони евра во Топилницата во Велес, од кои две третини би биле за решавање на еколошките потреби на подрачјето, тогаш е јасно дека Велес и Македонија ќе имаат топилница со технологија која стопроцентно води сметка за животната средина.

„Сопствениците на топилницата во Пловдив во нејзината технолошка модернизација вложија 70 милиони евра и со тие пари ги решија и сите еколошки проблеми. Лично сметам дека со ваков стратешки капацитет на добивка ќе бидат и трите македонски рудници за олово и цинк ’Саса‘, ’Злетово‘ и ’Тораница‘, кои покрај двете топилници во Бугарија ќе имаат алтернатива“, вели Чедо Петров.

Свое мислење во однос на оваа жешко прашање во македонската екологија и економија има и Максим Прохоров, директор за инвестиции и развој во рудникот за олово и цинк „Саса“ во Македонска Каменица.

„На топилницата во Пловдив нашиот рудник и' продава концентрат кој денес, за разлика од порано, е селективен, а не колективен. Оваа топилница е со електролиза, технологија која бара селекција на оловниот и на цинковиот концентрат и токму таков концентрат ние го произведуваме. Тој на светскиот пазар постигнува повисоки цени и нашето работење го прави профитабилно. Од овој аспект гледано ние денес не можеме да кажеме дали во некоја блиска или подалечна иднина нашиот концентрат ќе го продаваме на Топилницата во Велес. Ние немаме никакви информации во однос на технологијата која се предвидува за новата топилница, без оглед дали таа ќе се гради на сегашната локација или на друго место. Од пазарен аспект, пак, технологијата за селективни концентрати е подобро решение, бидејќи такви се 90 проценти од топилниците во светот“, вели Прохоров.

И за „Саса“ од големо финансиско значење се транспортните трошоци и секое нивно намалување ја зголемува профитабилноста на рудникот. Во таа смисла подобра опција е топилница што поблиску до рудниците. Во стручната јавност се говори дека раководството на „Саса“ је преферира топилницата во Бугарија, бидејќи е на руската компанија „Солвеј“, во чија сопственост е и рудникот кај Македонска Каменица. Прохоров ги демантира таквите информации.

„Ние во Пловдив носиме 50.000 тони цинков и 40.000 тони оловен концентрат, а со овој топилнички капацитет ’Солвеј‘ нема никакви допирни точки. Работиме на строго економски основи“, укажува Прохоров.

Инаку, во времето на социјализмот велешката топилница „Злетово“, како дел од еден заокружен производен систем во рамките на сложената организација „Злетово – Саса“ беше со можност на годишно ниво да преработи 200.000 тони колективен концентрат од кој се произведуваше 100.000 тони метали. Половина од ова производство се обезбедуваше од домашните рудници за олово и цинк, а другата половина од увоз.

Селење на Тополница ќе чини над 150 милиони евра! Кој ќе плати?

imitrov@kapital.com.mk">Петре Димитров / Биљана Здравковска-Стојчевска

Ако Метрудхем се согласи со предлогот на премиерот Груевски за дислокација на Топилницата од Велес на некое друго место, државата ќе треба да покрие дел од дополнителните трошоци. Измената на генералниот урбанистички план на Велес, која ја подготвува градоначалникот Горан Петров, дава сигнали дека опцијата за дислокација е сè поверојатна

Евентуалната дислокација на Топилницата од Велес на некоја друга локација, за која деновиве на големо се дискутира во јавноста, би чинела најмалку 150 милиони евра, покажува пресметката на неколку менаџери и инженери, поранешни вработени во Топлницата, кои ги ангажираше „Капитал“, а кои поради чуствителноста на темата побараа да останат анонимни.

„Целокупната дислокацијата на дел од постројките од Топилницата, заедно со изградбата на нови делови би чинела најмалку 150 милиони евра, што е речиси иста сума која новите сопственици планираат да ја инвестираат во рестартирање на Топилницата. За да се дислоцира една инсталација каква што е Топилницата во Велес треба прво сопствениците да се сигурни дали остануваат на технологијата која досега се користеше или ќе направат некои измени и подобрувања, дали новата локација која ќе им биде понудена ќе им ги задоволува основните потреби за работа пристапен пат, железница, доволно вода за процесот, доволно голем реципиент за прифаќање на отпадните води и снабдување со електрична енергија и други енергенти и дали новата локација ќе биде доволно оддалечена од населено место или објекти на кои ваквата индустрија би имала штетно влијание“, објаснуваат експертите за „Капитал“.

Според нивните проценки, мал дел од средствата би се обезбедиле со сечење и продавање како старо железо на дел од опремата која е дотрајана и таа која не може да се дислоцира.

„Зградите кои не мораат да се рушат исто така можат да се продадат или пренаменат. Тоа на сопствениците на Топилницата може да им донесе многу повеќе од сумата потрошена за купување на истата и тоа да им биде почетен капитал за да започнат со некои активности. Можат дури и да заработат, со продажба на старото железо, на објектите и на некои од машините, ако не сакаат да се плеткаат во дислокации, кампањи, обезбедување дозволи“, велат експертите кои ги ангажиравме, кои потенцираат дека проценката која ја објавуваме ексклузивно е направена за многу кратко време со претпоставки, без да се прават детални пресметки за кои се потребни многу податоци, подолго време и треба сериозно да се вложи труд.

При евентуалната дислокација на Топилницата се отвора и прашањето дали обврската за чистење на фабричкиот простор и депонијата ќе ги преземе државата, која е сопственик на земјиштето на кое се наоѓаат погоните на Топлницата.

Градоначалникот на Велес
ја брише Топилницата од планот!?

Она од што најмногу се вознемириле од Метрудхем е најавата од градоначалникот на Велес, Горан Петров, дека за да се спречи рестартирањето на Топилницата ќе го сменат Генаралниот урбанистички план и на просторот на кој се наоѓа Топилницата ќе предвидат да се гради нешто сосема друго. Со тоа всушност градоначачникот, кој е кандидат на владејачката ВМРО-ДПМНЕ, праќа сигнал дека Топилницата никогаш нема да проработи во Велес и дека таа сигурно ќе се дислоцира на друго место.

Од Метрудхем велат дека се многу изненадени со најавите за измени во планот и дека ако тоа се случи целосно ќе ги смени нивните бинзис-планови и ќе ги попречи во реализацијата на нивната инвестиција од 150 милиони евра. Токму поради тоа можат да бараат и отштета од државата. Инаку, предлогот за дислокација на Топилницата дојде лично од премиерот Груевски, а јавно беше поддржан и од министерот за животна средина, Абдулаќим Адеми.

ШТО МОЖЕ ДА СЕ ДИСЛОЦИРА?

Експертите велат дека нема многу што да се дислоцира од најзагадувачкиот дел на Топилницата, односно погонот за окрупнување на олово-цинковиот концентрат и согорување на сулфур и погонот за производство на сулфурна киселина.

Дислокацијата на овие погони според експертите кои ги ангажиравме би чинело околу 40 милиони евра. Во евентуално новата локација инфраструктурата би чинела повеќе од 20 милиони евра, а погонските згради со конструкција за поставување на опремата би чинеле околу 25 милиони евра.

„Системите за суво отпрашување би можеле да се дислоцираат во новата локација. Печката за олово и цинк секако треба на ново да се гради така што трошокот за тоа може да се каже дека е тековна работа, но опремата може да се демонтира и пресели. Рафинеријата за цинк и кадмиум исто така треба да се преѕида ако се користи старата постапка, а ако се избере друга постапка тогаш тоа би била нова инвестиција која би чинела околу 10 милиони евра. Во секој случај ливните машини, системите за отпрашување и некои други помали агрегати можат да се дислоцираат. Рафинеријата за олово и рафинеријата за сребро и злато можат да се дислоцираат комплетно“, коментираат експертите кои ги ангажиравме.

Од Метрудхем велат дека тие воопшто не размислуваат за дислокација. Во барањето кое го доставиле до Министерството за животна средина тие бараат да добијат дозвола за рестартирање на локацијата и инфраструктурата на Топилницата за цинк и олово во Велес, која престана со работа во јули 2003 година.

“Во текот на минатите речиси 8 години голем дел од објектите и опремата се руинирани и не може да се инсистира на тоа дека на локацијата има постоечка инсталација. Затоа, Проектот за производство на олово и цинк ќе се третира како проект за нова инсталација“, пишува во писменото известување кое управителот Тони Димитривески го доставил до Министерствто за животна средина, а во кое бара Министерството да го определи обемот на оцена на влијанието на проектот врз животната средина.

Управителот на Метрудхем, Димитриевски во јавноста важи за близок соработник на премиерот Груевски, кои во време кога ВМРО-ДПМНЕ беше на власт беше директор на УЈП.

Кој е Метрудхем?

Метрудхем стана газда на велешката Топилница во 2008 година откако победи на тендер за продажба на фабриката во стечај, кој го организираше стечајниот управник Радослав Кипровски. Како најголем доверител во Топилницата со 63% од побарувањата се јавуваше фирмата со седиште во Швајцарија, Минеко. Сегашниот претставник на Метрудхем, Александар Билбилов, истовремено се јавува и како директор на канцеларијата на Минеко во Македонија.Како сопственик, пак, на фирмата Метрудхем се јавува извесна Хајленд интернешнал инвестментс холдингс, која е регистрирана во градот Тортола на Британските девствени острови.

Ако се оди на дислокација,
Метрудхем ќе бара пари од државата?!

„Нашиот проект и бизнис-план е предвиден за локацијата во Велес. На наша страна се сите правни аргументи, па затоа при евентуална дислокација ние ќе треба доброволно да се откажеме од тоа што сакаме да го реализираме, вели за „Капитал“, Александар Билбилов, портпарол на Метрудхем.

„Доколку дојде до дислокација тоа ќе предизвика многу големи дополнителни трошоци од тие што ги планира инвеститорот. Разликата при евентуална дислокација некој ќе треба да ја плати“, вели Билбилов.

Според него, Владата и Метрудхем досега воопшто не разговарале за дислоцирање на Топилницата и за тоа кој би ги покрил дополнителните трошоци. Второто сценарио, кое никој не го посакува, е инвеститорот целосно да се повлече доколку не му помине студијата која моментално ја разгледува Министерството за животна средина, со која треба да добие дозвола за почнување со работа. Третото сценарио, кое би одело на штета на граѓаните и државата е инвеститорот Метрудхем да ја тужи државата на Арбитражниот суд во Лондон, за попречување на инвестицијата. „Тоа е сценарио кое никој не го посакува“, вели Билбилов.