Скопско Кале

Скопското кале светнато

Целосно се заштитени и реконструирани бедемите, јужната порта и кулите што гледаат кон реката Вардар и Камениот мост

Скопското кале деновиве ќе го добие вистинскиот изглед на дел од ѕидините што во минатото биле тврдината за нападите на освојувачите. Најдоцна за две недели ќе заврши конзервацијата и реставрацијата на југозападниот бедем, делот што гледа кон реката Вардар и Камениот мост. Целосно се заштитени и реконструирани бедемите, јужната порта и кулите на тој дел од обѕидието, вели Паско Кузман, директор на Управата за заштита на културното наследство. Оваа институција го координира проектот што годинава беше еден од приоритетите во културата, заедно со ископувањата на некрополата на Исар кај валандовското село Марвинци и античките градови Стоби кај Градско и Хераклеја Линкестис кај Битола.

Археолошките истражувања на сите четири локалитети беа прекинати во август. Кузман вели дека сега продолжија, но со намален обем.

- Направиме пауза бидејќи се насобраа многу материјали што требаше да се документираат. Сакавме и да заштедиме, имајќи предвид дека влеговме во рецесија, која важи за сите. Есенва продолживме со работа, но со посмален интензитет за да го привршиме тоа што програмски го замисливме - вели Кузман.

На скопската тврдина сега работи тим од десетина стручњаци и дваесетина работници, под раководство на археологот и професор Драги Митревски. Тие ги истражуваат праисториските слоеви на калето. Археолошките истражувања почнаа во март, а во нив до паузата учествуваа околу 500 луѓе.


ЗАВРШУВА И СУДСКИОТ СПОР

За сегашните истражувања се обезбедени пари од последниот ребаланс на буџетот. Се работи онолку колку што било замислено и покрај сите пречки и рецесии.

- Не баравме дополнителни средства, туку прераспределивме пари и направивме постегната програма. На пример, добивме работници кои не ги плаќаме ние, туку се финансирани од некоја друга програма, преку Агенцијата за вработување и преку општините. Тие се согласија да ни ги отстапат за да завршиме со работа до крајот на годината - објаснува Кузман.

Конзерваторско-реставраторските работи на југозападниот бедем со кулите ги врши фирмата „Макаус“ која го добила тендерот. За разлика од археолозите, тие летово не престанале со работа.

Сепак, со реконструкцијата нема да завршат сите проекти на тврдината. За в година се планираат археолошки ископувања на културните слоеви под ресторанот. Веќе неколку години трае судскиот процес за објектот што се наоѓа во срцето на тврдината прогласена за споменик на културата. Упатените велат дека главниот проблем бил што сопственикот има валидна документација за ресторанот, со сите потребни потписи.

- Судот веќе донесе одлука дека тврдината е културно наследство на Република Македонија и дека ресторанот треба да се отстрани. Во моментот трае периодот за жалби. Чекаме пресудата да стане правосилна - објаснува Кузман.


ПРЕДВИДЕН И КИКЛОПСКИОТ ЅИД

Во завршна фаза е и проектот за конзервација и реставрација на огромниот киклопски ѕид што се наоѓа на највисоката точка на калето. Ова веројатно ќе биде и најкомплицирана работа за изведба, со оглед на тоа што огромните камени блокови се тешки, а една од кулите до половина е отцепена од ѕидот.

- Тоа е многу голем потфат. Проценето е дека санацијата ќе чини околу 5 милиони евра. Ќе видиме колку од тоа ќе може да реализираме - вели Кузман.

В година ќе се прават и проекти за конзервација и реставрација на преостанатите објекти што се откриени на тврдината, но глава цел е ревитализација, односно оживување на споменикот.

- Треба да ја оживееме, за да не биде мртов капитал. На пример, таму може да се направат работилница за накит, продавница за сувенири, мал кафе-ресторан. Но сето тоа ќе биде вклопено за да изгледа убаво. За се' ќе се консултираме со експертите, за да кажат каде ќе биде дозволено да се постават овие објекти - вели Кузман.

Тој е сигурен дека програмата за ревитализација ќе биде готова в година, но не може да потврди дека реализацијата ќе почне веднаш.