Железници (општо)

Приватни возови ќе возат профит

Владата ќе го либерализира железничкиот сообраќај и ќе овозможи приватни превозници да закупат линии и со свои возови да превезуваат стока и патници

Приватни возови ќе возат по железничките пруги во земјава. За тоа ќе му плаќаат надоместок на државното претпријатие „МЖ- Инфраструктура“. Со предлог- законот за железнички систем, кој влезе во собраниска процедура, се отвора можност и за давање долгогодишна концесија на постоечките пруги како и концесија за изградба на нови. На овој начин, преку воведување конкуренција, државата ќе се спасува од огромните долгови што со години наназад ги таложи железницата поради лошото менаџирање и неинвестирањето во инфраструктурата и во новиот возен парк. Намерата на Владата е да го либерализира железничкиот сообраќај во земјава и да се воведе конкуренција на државното претпријатие за железнички превоз на патници и на стока „МЖ- Транспорт“.

Најголем интерес и конкуренција за вложување се очекува во товарниот железнички транспорт. Процените се дека во овој профитабилен бизнис најпрво ќе се вклучат компаниите во металската индустрија, кои одамна изразуваа интерес самите да си ја превезуваат стоката наместо да и' плаќаат на државата. Патничкиот транспорт, како нерентабилен, и понатаму ќе го субвенционира државата.

- Ова е само продолжување на големата трансформација на железницата, со која таа се подели на две претпријатија, за инфраструктура и за транспорт. Со законот се либерализира пазарот и се нуди можност повеќе фирми да возат по пругите.

Оставена е можноста и инфраструктурата да се даде под концесија. Првично ако некој сака да изгради нови пруги или да концесионира со постојните, но тоа засега не се планира бидејќи нема позитивен странски примери. Може понатаму да има концесии на помали делници ако државата оцени дека тоа и' е од интерес - вели Никола Димитровски, директор на новоформираната Агенција за регулирање на пазарот на железнички услуги.

Агенцијата ќе им издава дозволи на приватните превозници што се заинтересирани да вршат превоз на македонските пруги со сопствени возови, а тие за тоа ќе му плаќаат надоместок на државното претпријатие кое ја стопанисува железничката инфраструктура. Според Димитровски, државното транспортно претпријатие сега ќе добие конкуренција и ќе мора да се бори за да не го изгуби пазарот.

- Секоја година во јануари приватните превозници ќе закупуваат траси. Ова првично се однесува за товарниот транспорт, бидејќи тој е профитабилен. Но, ако некој приватен превозник изрази интерес за патнички сообраќај и ако понуди подобри услови од сегашните, тогаш ќе може да добие дозвола. Добро е тоа што сега државата нема да плаќа за товарниот сообраќај, товарните компании да си тераат бизнис, а претпријатието да им дава бенефицирана цена. Пазарот ќе си ги одреди цените, а и ќе ги подобри услугите. Очекуваме дека во товарниот сообраќај брзо ќе влезе конкуренцијата - вели Димитровски.

Според него, државата ќе продолжи да го субвенционира патничкиот транспорт, кој е од јавен интерес. Искуството покажало дека по либерализацијата на железничкиот сообраќај во сите земји веднаш се појавувале фирми заинтересирани за тој бизнис.

- Досега кај нас официјално никој не изразил интерес. Ги очекуваме првите понуди по март, кога ќе се донесе законот - вели Димитровски.

Со законот се предлага од државниот буџет до 2012 година да се обезбедат средства за спроведување на овој закон. Така се предлага почнувајќи од годинава до 2012 година да се издвојат околу 4,7 милиони евра за компензација на услуги од јавен интерес во железничкиот превоз на патници, како и 11,8 милиони евра за реконструкција, ремонт, одржување и заштита на железничката инфраструктура.

Според образложението на законот, со него ќе се обезбеди целосно вградување на директивите на Европската Унија што се однесуваат на развој на железниците. Пред се', од аспект на поседување дозволи за вршење јавен железнички превоз и за управување со железничка инфраструктура, сертификат за сигурност и одобрение за сигурност, одредување на право на пристап до железничка инфраструктура во меѓународниот и внатрешниот превоз.