Споменици и скулптури (општо)

Спомениците повторно брануваат

Први ќе бидат поставени два лава на мостот „Гоце Делчев“ и скулптури на Гоце Делчев и Даме Груев пред Камениот мост, вредни вкупно два милиона евра

Колку навистина чинат спомениците? Дали ни се потребни? Зошто се трошат пари за нив во време на криза? На што ќе личи центарот на Скопје откако ќе бидат поставени сите 24 предвидени споменици, скулптури и обележја? Овие прашања повторно ја разбрануваа јавноста откако деновиве од Фиренца во Скопје со осум камиони пристигнаа излеаните бронзени скулптури на два антички лава и коњаничките фигури на револуционерите Гоце Делчев и Даме Груев . Наместо да одговорат, надлежните го оставаат во игра факторот изненадување и со недоречни изјави уште повеќе ја зголемуваат контроверзноста што трае две години.

Спомениците што пристигнаа, според официјалните изјави на Општина Центар, се вредни вкупно два милиона евра, односно двата лава чинат 1.150.000 евра, а фигурите на Делчев и Груев заедно 850.000 евра. Тие се дел од договорот склучен со леарницата „Фондерија Фернандо Маринели“ од Фиренца, вреден 10 милиони евра, за изработка и транспорт на десетина споменици.

Милиони евра во бронза и камен

Освен овие 10 милиони евра, кои од сметката на Министерството за култура во 2007 и во 2008 година беа префрлени на сметката на Центар, државата за оваа буџетска година на општината и' префрли уште седум милиони евра за изработка на други споменици.

- Имаше малку застој во динамиката на генерирање средства. Владата оцени дека рецесијата не ја поминавме така страшно и донесе одлука да продолжи и со другите предвидени споменици - изјави градоначалникот на Општина Центар, Владимир Тодоровиќ.

Тој не прецизира кои ќе бидат следните споменици што ќе се леат со седумте милиони евра.

- До крајот на годината ќе стигнат уште два лава и некои од другите скулптури. Скулптурата на Александар Македонски се очекува да пристигне во 2011 година - вели Тодоровиќ.

Од она што е познато, „некои од другите скулптури“ предвидени во десетмилионскиот договор се коњаникот на Никола Карев, кој веќе се изработува во Маринели за 715.000 евра и спомениците на цар Самуил и на Методија Андонов-Ченто, кои ќе бидат од мермер. Нив ги изработува сестринската леарница „Галерија Базанти“, а чинат секој по 800.000 евра. Во договорот стои и изработката на комплексниот споменик на античкиот македонски војсководец Александар Македонски, вреден 4,5 милиони евра.

Се претпоставува дека следни за изработка ќе бидат

спомениците што лани поради кризата беа стопирани и за кои се' уште не беше одбран изведувач. Тоа се Јустинијан Први, Христијан Тодоровски Карпош, Гемиџиите, Свети Климент и Наум Охридски.

Јавноста одамна оцени дека спомениците се прескапи, односно дека во леарниците во соседството скулптури со истите димензии може да се излеат за сума до 100.000 евра. Споменикот на Скендер-бег, според Општина Чаир, ги чинеше вкупно 82.000 евра, односно 60.000 за изработка, а остатокот за царина и други давачки. Скапото чинење на спомениците Тодоровиќ тогаш го оправда со тоа дека се барала квалитетна изработка.

Сомнежот во реалноста на објавените цени беше подгреан откако деновиве возачите на камионите што ги донесоа деловите за медиумите споменаа други суми посочени во нивните фактури за пратката. За споменикот на Даме Груев возачот изјави дека чини 125.000 евра.

Тодоровиќ за разликите на цените рече дека се должат на тоа што според договорот со леарницата сумата не треба да ја платат наеднаш.

Тајно разубавување на јавните места

Општина Центар, како и Владата досега воопшто не беа транспарентни во врска со овој проект за „разубавување“ на Скопје. Конкурсите и работата на комисиите беа обвиткани со тајност, односно на јавноста никогаш не и' беа дадени на увид избраните решенија, со оглед дека се работи за изгледот на централниот плоштад. И покрај бурните критики, тие тајно се праќаа на изработка, а нивниот изглед ќе биде познат кога конечно ќе бидат поставени.

За нетранспарентноста на целата постапка градоначалникот Тодоровиќ вели:

- Јас многу транспарентно и прецизно им ги кажав цените на новинарите. Поединечно на секој од нив им го соопштив тоа и не сметам дека сме нетранспарентни во тој поглед - вели Тодоровиќ.

Сепак останува фактот дека општината не одговори на многу прашања, особено за парите за контроверзниот проект. Не појасни што е вклучено во договорот од десет милиони евра, каде ги распиша меѓународните огласи за изведувач, колку изнесуваат другите давачки како царина, ДДВ, изработката на постаментите, како и распишаните конкурси и хонорари за комисиите.

Општина Центар се' уште не го исполни ниту ветувањето дека со 3Д-презентација на граѓаните ќе им покаже како ќе изгледа центарот кога ќе бидат поставени сите скулптури.

Пристигнатите делови од спомениците откако ги поминаа царинските формалности завчера беа складирани во халите на МЗТ. Таму ќе чекаат да пристигнат леарите од Фиренца, кои имаат обврска да ги состават деловите и да ги наместат на постаментите. Тодоровиќ рече дека ги потпишал дозволите за градење на постаментите.

- Тие ќе почнат да се градат многу брзо во бетон и би требало да бидат готови за две-три недели. Ќе биде потребна плус една до две недели за нивно разубавување, односно за поставување на облогите од мермер - рече Тодоровиќ.

Паралелно, додека се прават постаментите, скулптурите ќе се склопуваат.

Постаментите за револуционерите, кои ќе стојат пред Камениот мост на плоштадот Македонија ќе бидат високи по три метри, а фигурите осум метри. Тие се дело на Жарко Башевски. Секој од лавовите, дело на Елена и Константин Дуковски, се високи и долги по пет метри, а тежат меѓу 5 и 6 тони. Заедно со постаментот ќе тежат 15 тони.

Обележја и за Пулески и Чуповски

Општината Центар е на пат да подигне уште две спомен-обележја - на Ѓорѓија Пулески, меѓникот на нашата културно-национална историја ,и на Димитрија Чуповски, истакнат македонски општественик, револуционер, политичар итн.

Одлуките за нивното поставување беа ставени на дневен ред на последната седница на Советот на Општина Центар, но беа повлечени од градоначалникот Владимир Тодоровиќ со образложение дека Комисијата не заседавала во полн состав. Обележјето на Ѓорѓија Пулески треба да се постави на пешачка површина на улицата 11 Октомври, јужно од зградата на ЕСМ, а на Димитрија Чуповски на левиот брег од Вардар, на долната зона на примостието на Камениот мост, од десната страна гледано кон плоштадот Македонија.                                                                                                                            http://www.dnevnik.com.mk/?ItemID=E8DAA17AA4797943891CAA477F1D9ACB