Ако претпоставиме дека 23-4ти могуче е да ги стават просветителите од страната на  стоун бриџ на камени, а следни според статијава се лавовите и ченто, значи секој викенд нови споменици ќе имаме месецов.. имам чувство дека баш недела ќе го одберат за ден, ко по-тапа ден.. заради поедноставен транспорт и монтажа.. епа дечки ако сабајлечки одите некаде (се прибирате  ), фатете низ центар, можда баш тогаш ставаат некој споменик.. не заборавајте апарат.. лов на споменици е ова или што  

 

Требало ли Гоце Делчев, кој бил учител, визионер и идеолог, да биде претставен на коњ? И дали коњот на Даме Груев, кој бил борец и револуционер, треба да биде мирен или скулпторската композиција морала да предвиди повеќе движење и да го претстави кренат на задните нозе?

Овие прашања од областа на семиотиката на уметноста деновиве отворија ново поглавје во расправата за новопоставените скулптури на Делчев и на Груев на градскиот плоштад.

Да, точно е, секоја скулптура со начинот на кој е поставена нејзината композиција испраќа порака до публиката, но за разлика од прецизните средновековни правила и канони, новата уметност, не само скулптурална, е ослободена од нив и препуштена на индивидуалната релација што се воспоставува или не меѓу авторот, делото и публиката.

- Тоа не се ликовни правила, туку канони позајмени од историјата на уметноста, кои му припаѓаат на некое друго време. Во новиот век не постојат такви правила - вели Беди Ибраим, професор по скулптура на Факултетот за ликовна уметност.

Поставеноста на секоја скулптура претставува семиотички код, кој се толкува во согласност со кодексот на толкувања на уметноста, почитуван низ историјата. Коњаникот на коњ во мирна позиција или во кас испраќа друга порака, различна од јавачот на коњ, кренат на задните нозе, како што обично се претставувани воините, кои загинале во битка. Кренатата лева рака испраќа еден значенски код, а кренатата десна - друг.

- Да, познати ми се тие правила, но сметам дека делото, пред сé, треба да е авторско видување на настанот или на личноста, па затоа не сакам да размислувам во рамките на тоа дали скулптурите на Делчев и на Груев исполнуваат дадени скулпторски правила, туку дали се авторски издржани - вели сликарот Коле Манев.

Тој и самиот е исправен пред сериозна државна нарачка. За Музејот на жртвите на револуцијата веќе го изработи портретот-фигура на Ѓорѓија Пулевски, а сега работи на сликата со димензии 5 х 4 метри, што треба да го претстави Кресненското востание.

- Овие правила што биле кодекс во средновековното творештво сега слободно се интерпретираат. Ако сакате да прикажете бунт, енергија - претставувате движечка фигура, ако сакате да постигнете контемплација - претставувате мирна фигура. Иако, би рекол дека таквите промислувања се своевидни изговори за прашањето дали е изведбата добра или не е - вели Манев.

Како и многумина скопјани, и тој деновиве дошол на плоштадот да ги види новопоставените скулптури на својот колега Жарко Башевски.

- Се ослободив од тежината. Би рекол, добро се направени и може да стојат без да се срамиме - вели Манев.

Естетската расправа за евентуалните семиотички превиди на скулптурите на Делчев и на Груев е изненадувачка нова епизода, која ги продолжува досегашните доста јалови расправи за проектот „Скопје 2014“. Проектот за уредување на централното градско подрачје, кој почна да се реализира без претходна јавна расправа, разви дополнителна дискусија, која и натаму не дава здрава аргументација, зашто се одвива како своевиден разговор на глуви.

При тоа еднакво се гласни двете страни - и поддржувачите и бранителите. На економските аргументи на противниците на „Скопје 2014“ од типот за несреќното темпирање на почетокот на проектот во време на рецесија, поддржувачите одговараат со историската, досега дури и задоцнета, нужност да им се изградат споменици на значајните личности од историјата.

- Кому му пречи Гоце Делчев - е противаргумент, кому тешко може да му се најде соодветен одговор, без при тоа да биде засегнато прашањето за патриотизмот на „противникот“.

На обвинувањата од противниците за споменична мегаломанија во услови на неподносливи и недозволени услови за лекување во психијатриските клиники, на пример, поддржувачите одговараат со неопходноста Македончето да го исправи ‘рбетот. Но тоа е, сепак, артилерија од различен калибар, која е некомпатибилна за иста битка.

Прашањата од неостварената јавна расправа за проектот „Скопје 2014“, сепак, не се во семиотичкиот код на скулптуралната композиција (иако сосема легитимна е и таа расправа), туку во балансот како најважен елемент на јавната политика. Како што велат познавачите, прашањето на политиката не е „или(клиники)-или(скулптури)“ туку „и(клиники)-и(скулптури)“, во балансирана пропорција што ќе овозможи непречено функционирање на системите во општеството и исправање на евентуалните историски грешки со просторното уредување и историското одбележување, направени во меѓувреме.

Кога и како ќе се гради, конечно, е легитимен избор на актуелната власт, врз чија основа потоа се проценува нејзината успешност или неуспешност во одминатиот мандат. Недостига само конзистентност во концептот, што може да се препознае и во најновава т.н. естетска расправа. Или ако веќе се работи во духот на класичарските традиции, што иако е анахроно е сосема легитимен избор на секоја власт, тогаш барем нека се почитува тоа докрај. Зашто за традиционално изработени скулптури треба да важат и сите класични канони при нивната изработка, во согласност со строгите правила на епохата од која е позајмен стилот.

- Рамките, очигледно, се прецизно зададени од Владата. Тоа што го нарачала - тоа го добила. Но ако се почитувал класицизмот, тогаш тоа не е сторено докрај, пренебрегнато е нешто што одело во тој пакет - вели Анета Серафимова, византолог.

Резимирајќи ја сета оваа ситуација, културната теоретичарка Сузана Милевска во интервју за „Нова Македонија“ неодамна изјави:

- Дихотомскиот приод кон уметноста, кој на едната страна ги разгледуваше прашањата за формата и стилот како естетички категории, а на другата прашањата на содржината, историско-општествениот контекст и етиката како вонестетски прашања е ограничен и ирелевантен.