Старо Скопје

Во ноември во Москва, во „Дом русского зарубежья“ (Дом на руската емиграција) се одржа изложба насловена „Руските архитекти во градот Скопје, 1920-1940“.

линк: https://www.domrz.ru/exhibition/28030_mezhdunarodnaya_fotodokumentalnaya_vystavka_russkie_arkhitektory_skope_v_1920_1940_godakh_/

На страницата налетав на неколку цртежи на никогаш неизградени згради, дела на руски архитекти, не знам дали сме ги виделе претходно, ако ги имало, ќе ми простите. Сепак ќе ги објавам тука, со мало објаснување за секоја од нив.



Училиште покрај пазар, на десниот брег на Вардар. Арх. Иван Артемушкин



Институт за тропски болести, 1922-1925. Арх. В. М. Андросов



Зграда на браќата Бојаџиевиќ, 1931 г. Арх. Иван Артемушкин

Други две згради што се наведени во статијата се Офицерскиот дом (арх. В.Ф.Баумгартен) и Палата Читкушеви (арх. Борис Дутов). Мислам дека има уште неколку згради во Скопје на руски архитекти, ако не грешам, Арапска куќа (Хотел Јадран), куќата во псевдо-маварски стил во Дебар Маало, сигурно уште неколку згради и куќи.

Edited by Џоле - 19-Dec-2021 at 17:05

и првиот објект многу веројатно е Кермес, само скратен за еден спрат... далеку отишол од училиште до кафана

инаку, барав фотки од Кермес за да споредам, и ми излезе ова, не знаев дека фонтанава е толку стара, ова е фонтаната позади Кермес што е


Edited by zabegan - 21-Dec-2021 at 21:37

Originally posted by zabegan и првиот објект многу веројатно е Кермес, само скратен за еден спрат... далеку отишол од училиште до кафана инаку, барав фотки од Кермес за да споредам, и ми излезе ова, не знаев дека фонтанава е толку стара, ова е фонтаната позади Кермес што е

Американски морнари кај Кермес? Или па колонијални французи во Прва светска... 

Edited by hcitrS - 22-Dec-2021 at 23:12

Куќичката што се гледа зад морнарот лево уште постои. (жолтата на долната слика)

Има премногу малку слики од делот кај што сега проаѓа булеварот Гоце Делчев. Не знаеме дали тамо имало некој порепрезентативен објект, некој верски обејкт? Нешто повеќе од обична индивидуална куќа?

медЕцину, наместо медИцину. Пројкат, наместо Пројекат.

Може сме ја имале фоткава и претходно.

1926 година.

Свети Константин и Елена / Скопје 1909 – 1963



Година: 1909 – 1963

Локација: Централното градско подрачје, Скопје, денешен ГТЦ

Црквата Св. Константин и Елена предизвика големо внимание и интерес во 2010 година кога беше објавено нејзиното возобновување на градскиот плоштад но во сосема поинаков лик и форма од нејзината оригиналната архитектура. Прашањето за каде точно се наоѓала првобитната црква и во каков лик беше тема на бројните дебати кои се водеа во текот на реализацијата на проектот Скопје 2014. Денеска истата само по име е „возобновена“ на друга локација, имено на улица Македонија до Домот на Армијата на Македонија.


ул. Поп Кочина

Историјата на настанувањето на оваа црква не води во сосема друго време и контекст на градот Скопје. Изградена на десниот брег на реката Вардар во почетокот на 20 век претставува еден од првите христијански објекти на десната страна од градот. Овој дел од градот постанува „централно градско подрачје“ само во почетокот на 20 век. Се до средината на 19 век непосредната близина на Црквата Св. Константин и Елена е периферијата на градот, периферија која почнува да се шири и развива со поврзувањето на Скопје со железнички сообраќај во 1873 година и градењето на главната станица на десната страна на градот.

Црквата се наоѓала во централното градско подрачје, во некогашното Влашко Маало, како дел од поширокиот простор на познатото скопско Ново Маало е осветена во 1926 година. Нејзината изградба започнува во 1909 но сепак, заради турбулентните години кои следуваат на Балканскиот период истата е завршена само во 1919 година, а осветена во 1926 година.

Основата на црквата е со форма на впишан крст над која се издава и централната купола. На западната страна од црквата, се наоѓала отворена галерија со пет апсиди каде над средишното поле е поставена кула-камбанарија. Забележливо е дека ширината на црквата е помала и ги завзема само трите апсиди на галеријата. Црквата била опкружена со убаво уреден двор особено на самиот влез кон црквата.


Црквата во крајот на 50 години

Во третманот на декорацијата се чувствуваат ренесанси и романски елементи. Фасадната површина е расчленета со пиластри, кордон венци и низови од слепи аркадички. Високите прозорски отвори се врамени во убаво моделирани рамки. Фасаадната обработка е со глаток малтер додека на галеријата како цокле се појаввува фино обработен камен. На централните столбови на галеријата камената обработка оди се до капителите, каде се наоѓа и фреска од нејзините заштитници Констатин и Елена.

Во врска со внатрешната декорација немаме многу информации. Според неколку извори се наведува дека „Нестор Алексиев го изработил еднокрилниот, одмерено расчленет и обликуван иконостас, висок неколку метри, а широк околу 10 метри. Денес делови од овој иконостас се наоѓаат во црквата „Св. Петар и Павле“ во Јурумлери, и во „Св. Никола“ во Куманово.“

За време на земјотресот во 1963 година црквата претрпува големи штети. На авионската сника веднаш по земјотресот можеме да забележиме дека кулата-камбанарија над галеријата е срушена. Истата е урната по земјотресот и над нејзината локација во 1971 година се гради новиот Градски Трговски Центар.




Панорама по земјотресот 1963

Сепак и пред земјотресот од 1963 година црквата го губи својот контекст во која била изградена. Најголемиот градежен потфат се sтанбени кули ГТЦ проектирани од Александар Серафимовски кои се изведени во 1959 година. Со нивната изградба црквата останува осамена изолирана во брзо растечкиот контекст на Скопје во периодот после Втората светска војна.



По идејата за нејзиното возобновување на градскиот плоштад истата денес е подигната на ул. Македонија но во сосема друга форма по проектот на архитектите Искра и Лековска и Владимир Лековски од студиото „Лелелеле“ од Скопје. Оргиналната црква останува само во меморијата на старите скопјани и на фотографската иконографија за развојот на градот.

Автор на статија: Мартин Ефремовски

https://marh.mk/sveti-konstantin-i-elena/?fbclid=IwAR3peJVMumpYZMyzkV1Pl4SMebYEG-lsNEABx_QHYRIXMDIupC2HMzo35Lg

Edited by Џоле - 13-Mar-2022 at 18:13