Водостопанство

Студот го стабилизира Охридско

Снегот што вчера интензивно паѓаше во Охрид не го зголеми нивото на езерото, туку напротив водостојот падна за еден сантиметар и сега изнесува 24 сантиметри над дозволената кота. Надлежните соопштија дека поради хидрометеролошките најави за ниски температури, во наредните неколку дена се очекува понатамошно намалување на езерското ниво. Намалување за десет сантиметри е регистрирано и кај реките од сливното подрачје на Охридското Езеро, што значи намален доток на вода во езерото, кој ќе придонесе за намалување на водостојот. Од портите на Црн Дрим и понатаму се испуштаат по 61 кубен метар вода во секунда што исто така укажува на подобрување на вкупната хидролошка состојба.

- И покрај врнежите од дожд и снег, кои во последните денови го зафатија Охридско-струшкиот регион, нивото на локалните реки бележи тенденција на опаѓање и не претставува опасност за дополнително влошување на состојбата. Водостојот на реката Сатеска е опаднат за два сантиметра, а нивото на езерото Глобочица стагнира, додека Дебарското Езеро бележи намалување за четири сантиметри - соопшти Центарот за управување со кризи.

Минималното намалување на езерото не ја смирува паниката на жителите од крајбрежјето, кои се уште стравуваат од поплави. Но, надлежните апелираат на смиреност и објаснуваат дека секоја промена будно се следи и дека се преземаат сите превентивни мерки за заштита.

- Независно од временските услови, состојбата во врска со водостојот на Охридското Езеро и другите критични места каде што се можни излевања на реките континуирано се следи. Ситуацијата на терен засега е стабилна и под контрола - информираат од Координативното тело за превенција од природни непогоди.

За да се заштити колекторскиот систем од нови и дополнителни оштетувања, екипи на Координативното тело за справување со поплави, вчера почнаа со градежните работи, за заштита на колекторските инсталации, кај месноста Елешец и во други делови од крајбрежјето, каде што има опасност од оштетување. Оваа активност е дел од превентивните мерки што охридската локална самоуправа, деновиве ги достави до Надлежните државни служби и чија реализација е повеќе од неопходна.

- Покрај заштитата на цевките, кои се покрај на брегот на езерото, со мерките за заштита на колекторот се предвидува и заштита со вреќи со песок на пумпите кај месноста Грдано, Потпеш и Канео, како и на пумпната станица во населбата Далјан. Меѓу другото како мерка е предвидено и чистење на речните корита на реките Далјан и Грашница, како и изградба на атмосферска канализација на неколку критични локации по течението на тие реки што први се излеваат во вакви неповолни хидролошки ситуации - велат од Општина Охрид.

- Овие проекти се значајни за зачувување на селото и за рамномерен регионален развој. Целта е во 2011 и 2012 година сите населени места во Македонија да имаат здрава вода за пиење - изјави Миле Јанакиевски, министер за транспорт и врски.

http://www.dnevnik.com.mk/?itemID=3A63FB6C7DBF6848907434566C2C34FC&arc=1

Што е тоа Мал Дрим?

Струга, 10. март (ИНПРЕС)

Градоначалникот на Струга Рамиз Мерко, на вчерашната средба со владините министри Јанакиевски и Коњановски, во неколку наврати, како една од мерките за надминување на тешката ситуација со високиот водостој на Охридското Езеро, го спомена Малиот Дрим во Струга.

Читатателите, особено оние од помладите генерации, недоволно, или воопшто не знаат - што е тоа Мал Дрим?

Кај цркавата Света Петка од Црн Дрим се издвојувал еден нејзин крак, така што меѓу двата дрима (Црн и Мал Дрим) постоела ада, острово. Кај Мороишки мост Мал Дрим се влеваше во Црн Дрим.

Е, токму овој дел од Црн Дрим се вика Мал Дрим. Просторот меѓу двата дрима бил од цркавата Света Петка - вакавски имот.

Мал Дрим настанал од течењето на реката Сатеска по своето старо корито. Таа носела наноси и му го попречувала патот на Црн Дрим. По секое невреме, Сатеска носела толку нанос што го подигнувала нивото на Црн Дрим и неговата вода се преливала во Струшкото блато и движењето по патот било отежнато, бидејќи и патот бил под вода. На Мал Дрим имало кланица близу до сегашната пожарна.

Речното корито на Сатеска, во 1960. година се свртело во канал и сега се влева во Охридското Езеро директно, заземајќи секојдневно дел од неговата површина, полнејќи го со песок, кал и други наноси.

Сатеска, со годините, стана еден од главните загадувачи на езерската вода, на што  имаше реагирање од еколозите за нејзино враќање по старото корито, но без резултат.

регулација на реката Сатеска

Потребата од враќање на Сатеска во старото, природно корито, оваа зима беше повторно реафирмирана, но овој пат од еден друг аспект. Поради заштитата од поплави. Агенцијата Инпрес, во повеќе наврати, укажуваше на тоа спасоносно решение - и од еколошки и од заштитен аспект.
Министерот за транспорт и врски Миле Јанакиевски вчера конечно потврди дека се работи на студија и зафат за враѓање на Сатеска во старото корито, што од своја страна пак, го исфрли на површина и прашањето, односно терминот Мал Дрим. (Крај)

Кратово изгради нови резервоари

ЕЛЕМ - осамениот јавач

Тодор Џунов

ЕЛЕМ не смее да се однесува како осамен јавач, како единствен корисник на водите на Охридско Езеро и
на Црн Дрим

„Електрани на Македонија“ (ЕЛЕМ) не смее да се однесува како осамен јавач, како единствен и неограничен корисник на водите на Охридско Езеро и на Црн Дрим. Оваа фирма е ограничена од правилата на домашното, на меѓународното, како и на правото на ЕУ за користење на водите.

1. Република Македонија го определува правниот режим на водите во неколку правни рамки. Уставот на Република Македонија од 1991 година, во член 56 определува дека сите природни богатства, растителниот и животинскиот свет, добрата во општа употреба, како и предметите и објектите од посебно и историско значење, определени со закон, се добра од општ интерес за Републиката и уживаат посебна заштита. Бидејќи водите се природно богатство како рудите и шумите, тие, во согласност со оваа уставна одредба, се добро од општ интерес и нивното управување и користење се уредува со закон. Законот за водите на РМ определува дека водите, водотеците и езерата, како добра од општ интерес за Републиката, уживаат посебна заштита утврдена со тој закон. За употреба или за користење на водата и за користење на изградените водостопански објекти и постројки што имаат влијание врз режимот на водите, потребна е согласност од државен орган.

Со Законот за водите е определен и приоритетен ред на користење на изворските, проточните, неистечните, како и подземните води. Законот за водите ја регулира и концесијата за користење на водите. Според неговите правила, водата од водотеците и од езерата може да се даде на користење со концесија на определено време на домашно и на странско правно и физичко лице на начин и услови определени со овој Закон и со Законот за концесија. Водата како природно богатство се дава на користење за вршење на следниве дејности: производство на електрична енергија, за одгледување на риби во рибници и рибни кафези, езерски сообраќај и туристички услуги.

2. Постојното меѓународно регулирање на користењето на водите во економски вонпловидбени цели има влијание и врз билатералните односи на Република Македонија. Имено, Законот за водите утврдува дека на територијата на Република Македонија постојат четири сливови и тоа: Вардарски, Црнодримски, Струмички и сливот Јужна Морава. Вардарскиот го опфаќа сливот на реката Вардар со притоките до македонско-грчката граница, вклучувајќи го и сливот на Дојранското Езеро. Црнодримскиот ги опфаќа сливовите на Преспанското и на Охридското Езеро и сливот на Црн Дрим со притоките до македонско-албанската граница. Струмичкиот ги опфаќа реките Струмица, Циронска и Лебница до македонско-бугарската државна граница, а сливот на Јужна Морава до македонско-српската граница. Значи, најголем дел од водите на Република Македонија во овие сливови ги сочинуваат водотеци што ја минуваат државната граница или се гранични води (трите езера). Друг факт е дека, во најголем дел од овие сливови, земјава се јавува како земја од горниот дел на сливот во кој и до 95 отсто од сливното подрачје (кај Вардарскиот слив) се наоѓа на територијата на Република Македонија.

Сега за нас актуелна е состојбата за користење на водите на Црн Дрим и на Охридско Езеро за енергетски и други цели. Имено, според современите сфаќања на меѓународното право за водите, Црн Дрим е меѓународна река, бидејќи извира од гранично меѓународно езеро, Охридското, во должина од 47,4 км тече низ македонска територија, а потоа преминува во Албанија. Од сливот на Црн Дрим, на Република Македонија и' припаѓаат 446 км2, или 66,6 отсто, а на Албанија 144 км2 или 21,4 отсто.

Во Македонија се утврди дека на нашиот дел на оваа сукцесивна меѓународна река може да се изградат две рентабилни хидроцентрали од проточен тип, а нивната изградба не би нанела штета врз користењето на водите од албанска страна, бидејќи со регулирањето на текот на водите на оваа река се овозможува, по изградбата на хидроцентралите, водата да продолжува да тече со ненамален тек пред да ја напушти нашата територија. Меѓутоа, со овој проект е предвидено со пренасочувањето на текот притоката Сатеска Река, место во Црн Дрим, да се влева во Охридското Езеро, исто така, и изградба на инсталации на истекот на Црн Дрим од езерото. Тоа може да предизвика извесно покачување на нивото на езерото, односно негово намалување при максималното искористување на централите. Ваквите осцилации може да предизвикаат штета врз крајбрежните населби и земјиште. Сите овие работи се извршени. Изградени се хидроцентралите „Глобочица“ и „Шпилје“. Сатеска се влева во Охридско Езеро. Со тоа се извршени двете промени во режимот на водите на Црн Дрим и на Охридско Езеро. Црн Дрим има регулирани води, а на Охридско Езеро може да дојде до осцилации на нивото, во зависност од интензитетот на работењето на хидроцентралите.

За да се создадат правни и институционални основи за решавање на проблемите од користењето на граничните и сукцесивните водни текови, езера и хидросистеми, владите на Југославија и на Албанија во 1956 година склучија Спогодба за водостопанските прашања, која со сукцесија ја прифати Република Македонија, во согласност со одредбите на Уставниот закон за спроведување на Уставот од 1991 година. Со овој договор двете држави се обврзуваат да ги разгледуваат и спогодбено да ги решаваат сите водостопански прашања, мерки и работи што може да влијаат врз менувањето на количеството и квалитетот на водата, водејќи сметка за единството на водите и на водостопанските односи.

Одредбите на оваа спогодба особено се однесуваат на Охридско Езеро и Црн Дрим, за прашања какви што се: користење на хидроенергијата, регулирање на водните текови и езерата и одржување на нивните корита, истекување на водата, одводнување и слични мерки, одбрана од поплави, снабдување со вода и канализации, пловидба, подземни води, риболов, како и заемно известување за опасностите од надојдени води и други опасности од нив. За решавање на проблемите од овој вид се формира Постојана мешовита комисија за водостопанство. Особено е значајно Второто вонредно заседание на Постојаната комисија, во 1961 и во 1962 година, кога за Охридското Езеро е заклучено границата на корисна зафатнина на акумулацијата да биде меѓу максималната кота 693,00 и минималната 691,65 и да биде определен режим на користење на оваа акумулација (езерото) за потребите на ХЕ „Шпилје“ со регулирање на истекот на вода од езерото во правец на Црн Дрим и под тој услов е постигната согласност за изградбата на ХЕЦ „Глобочица“ и „Шпилје“.

3. Со оглед што Република Македонија веќе е кандидат за член на ЕУ, за неа ќе бидат обврзувачки и начелата од нејзината Рамковна директива за водите од 2000 година, која предвидува: сеопфатна заштита на сите води, постигнување добра состојба на сите води во рок од 15 години, интегрирано управување со речни сливови, стандарди за гранична вредност на дозволени емисии во води и слично.

(Авторот е професор на Правен факултет

во пензија)

Дојранското Езеро не може да се препознае

Водата го освојува со години сувото крајбрежје и ја покрива постојната инфраструктура