Усје... 

skopje by Darko Hristov, on Flickr

плус...  

ПРОФ. Д-Р ДРАГАН ЃОРЃЕВ, ИНСТИТУТ ЗА ЈАВНО ЗДРАВЈЕ

Умираме чекајќи чист воздух

Соња Христовска

Ситуацијата со загадувањето на воздухот со ситни честички во Скопје и во некои градови е сериозна, вели проф. д-р Драган Ѓорѓев од Институтот за јавно здравје, член на владината интерсекторска група што го следи аерозагадувањето.

- Воздухот е многу загаден, а со денови нема ветер, па состојбата само се влошува. На удар се ризичните групи на населението, но и сите други. Популацијата во Скопје е веќе истрошена. Не живеат тука нови луѓе кои до вчера биле на чист воздух, туку граѓани, на кои кризата им се повторува секоја зима. Белодробниот и циркулаторниот систем се на тест секоја сезона. Сите сме со ослабени организми. Ова е многу сериозна ситуација.

Kои се причините за аерозагадувањето?

- Според инвентарот на загадувачи, во главниот град рамноправно e учеството на сообраќајот, индустријата и правта што се крева од јавните површини. Ако овие три елементи учествуваат со по 25 отсто, останатата четвртина е неповолната географска положба на Скопје, кое лежи во котлина, како во дупка.

Што ќе се преземе?

- Ако загадувањето трае над 5 дена, ќе биде засилен системот за информирање на граѓаните со препораки за ограничени движења надвор. Ако трае повеќе од 10 дена, состојбата е на ниво на аларм, кога треба да се вклучат повеќе делови од системот. Градот Скопје има свој акциски план за ограничувања во сообраќајот и во индустријата и треба да го спроведе. Но важно е активностите за заштита на воздухот да се спроведуваат помеѓу две грејни сезони. Kога ќе почне греењето, нема многу простор за флексибилност. Загадувањето е тоа, не може да се избега од него оти претходно не сме направиле ништо, а временските услови не можеме да ги промениме.

Дали првите ограничувања ќе бидат во сообраќајот?

- Деновиве се зголемува и концентрацијата на јаглероден моноксид и на азотни оксиди, што укажува на големиот удел на сообраќајот во загадувањето, но и на лошото согорување во грејните тела во домаќинствата. И топланите за централно греење работат на фосилни горива. Препораката е да не горат валкани горива, но тоа нè става во прилично апсурдна состојба ако во исто време препорачуваме рестрикција на активности кои се витално важни за граѓаните. Kако среде зима да не се греат? Сообраќајот може уште веднаш да се намали и јас не би ни чекал десет дена пречекорувања. Може да се забрани возење во центарот, освен за дотур и за јавниот превоз, да се намали брзината, старите возила целосно да се исклучат. Градот Скопје не мора да чека. Јас би го прогласил целиот период на грејната сезона во Скопје како алармантен. Вчера беше шестиот ден со прекумерно загадување, на седмиот ден очекуваме ветер и дожд, што ќе предизвика краткотрајно расчистување, па потоа пак ќе се качува. Така цела зима ќе бидеме во некаква тензија, чекајќи нешто.

Светската банка излезе со процена дека 1.350 луѓе умираат поради аерозагадување, а економијата губи 253 милиони евра. Има ли логика индустријата да не вложува свои пари во еколошките мерки, а од друга страна, сите да страдаме и да плаќаме?

- Студијата на Светска банка покажа колкава материјална штета носи аерозагадувањето и дека инвестициите во еколошки мерки ќе и донесат добивка и на економијата. Ако губиме 253 милиони евра годишно поради намаленото здравје на луѓето, ете ги заштедите што ќе се добијат ако се спроведе сè што треба. На фабриките не треба да им се одложува рокот, туку да им се дадат даночни олеснувања на оние што ќе воведат чисти технологии. Вака не се мотивирани. Инаку, процената за бројот на умрени е реална.

Kако убива воздухот? Дали организмот се преморува од постојаното прекумерно загадување?

- Оптовареноста на кардиоваскуларниот систем во вакви услови е зголемена повеќе пати и доаѓа до откажување на срцето. При белодробни опструктивни болести, бронхитиси, доаѓа до максимално затнување на дишните патишта, белите дробови функционираат со намален капацитет, срцето ослабува и доаѓа до кардио-пулмонална смрт.

Вреди ли да носиме маски преку лицето?

- За кратки дестинации може да се носат маски, но зависи колкава е нивната филтрација. Опасни се честичките што се помали од 10 микрометри, па најдобро е да не се излегува. Оние што работат на отворено треба да се под посебна опсервација, затоа што работејќи, тие дишат позабрзано и така внесуваат повеќе загадувачки материи во себе.

http://dnevnik.com.mk/?ItemID=C0F6705A958D0F478772F5BF7132E935

Вонредни препораки на Градот Скопје поради загаденоста на воздухот

28.12.2012 | 13:54     Градот Скопје излезе со вонредни препораки до населението поради загаденост на воздухот. Се препорачува граѓаните да излегуваат надвор само во неопходни ситуации.   Бремените жени, малите деца, хронично болните и постарите лица ќе мора да ги почитуваат вонредните препораки на Град Скопје со цел да се заштитат од загадениот воздух.   Покрај ова се препорачува граѓаните да не ги проветруваат просториите во кои престојуваат, одложување на активностите кои вклучуваат користење на лепаци и пестициди со кои се загадува воздухот, помалку да се користат автомобилите, а повеќе јавниот градски превоз.