Рециклирање

Десет илјади семејства ќе двојат биоотпад

„Kомунална хигиена“ во една општина ќе подели 10.000 канти за биоразградлив отпад, по што граѓаните во нив ќе ги фрлаат одвоено само остатоците од храна и преостанатото ѓубре, кое е со органско потекло

Селекцијата на биоотпадот, на која досега не ~ се обрнуваше никакво значително внимание, наскоро ќе биде секојдневие на десетици илјадни скопјани, кои во посебна канта ќе го собираат таканаречениот влажен отпад што го создаваат. Јавното претпријатие „Kомунална хигиена“ кон крајот на годината во една општина ќе подели 10.000 канти за биоразградлив отпад, по што граѓаните во нив ќе ги фрлаат одвоено само остатоците од храна и преостанатото ѓубре, кое е со органско потекло, како трева и друг градинарски отпад и слично. Со тоа кај нас за првпат ќе биде воведена помасовна организирана селекција на отпад во домаќинствата, практика која во европските земји е одамна установена и која и ние мора да ја воведеме во согласност со стандардите и директивите на ЕУ.

- Од нашите анализи околу количеството отпад што се депонира ќе зависи во која општина ќе се спроведе пилот-проектот. Извесно е дека на 10.000 индивидуални домаќинства ќе им биде поделена уште по една канта во која ќе го фрлаат т. н. влажен биоразградлив отпад. Првата канта ќе биде за сувата фракција – вели Ана Марија Бранѓолица, портпарол во „Kомунална хигиена“.

Помалку депониски гас и исцедок

Во Македонија, според Националниот план за управување со отпад (2009-2020), годишно во домаќинствата се создаваат околу 570.000 тони комунален отпад или околу 313 килограми на човек. Од него 150.000 тони е органски отпад, околу 15.000 тони дрво, 70.000 тони хартија и картон, 20.000 тони стакло, 17.000 тони текстил, а преостанатото е пластика, метал, отпад од пакувања, друг отпад, фини мешани честички. На биоразградливиот дел отпаѓа дури и до 60 отсто од вкупниот комунален смет, што е голем предизвик во управувањето со отпадот.

Моментално ситуацијата со депонирањето е очајна. Од 45 депонии само скопската „Дрисла“ е градена според стандарди и има дозвола за работа, а преостанатите се комунални и диви депонии каде што заедно се фрла секаков вид отпад - комунален, опасен, медицински, градежен, индустриски итн. За селекција и за рециклирање не станува збор, а поради мешањето на опасниот и на неопасниот смет, речиси половина од депониите се високоризични.

Од друга страна, бенефитите од одвојувањето на органскиот од другиот отпад се многукратни и одат на сметка и на економијата и на екологијата.

- Биоразградливиот отпад под дејство на микроорганизми и други фактори се распаѓа на депониите при што се произведува депониски гас, кој главно се состои од метан. Тој е 21 пат посилен како стакленички гас од јаглерод диоксидот, а го зголемува и ризикот од пожари на депониите. Распаѓањето на биоотпадот има негативно влијание и врз исцедокот од депонијата. Ако се намали количеството биоотпад на депониите, ќе има помалку стакленички гас, помалку исцедок, ќе се создаде нова вредност од ѓубрето и ќе се продолжи векот на експлоатација на депонијата – вели Филип Иванов, директор на Управата за животна средина и автор на една студија за преработка на биоотпад.

Според него, една од главните предности на биолошкиот третман на влажниот отпад е производството на компост, кој се користи во земјоделството за подобрување на почвата, а со употребата се спречуваат исцрпување на органската материја и ерозијата на земјиштето. Kомпостирањето е природен циклус на претворање на органското ѓубре во хумус и ја намалува потребата од употреба на други видови ѓубрива.

Ако можат Италијанците...

За предностите од производство на компост неодамна потсети Италијанецот Енцо Фавоино, експерт за биоотпад, кој учествуваше на меѓународната конференција за одржливо управување со отпад, што се одржа во Скопје.

- Во САД веќе има депонии само за градинарски отпад, а на комуналните депонии е забрането да се депонира органски отпад, што е дополнителен чекор напред од она што се прави во Европа. Биоотпадот има централна улога во многу стратегии за управување со отпад во ЕУ затоа што наредните години ефектот на стаклени градини ќе се зголемува и мора да се намали продукцијата на депониски гас. Од друга страна, и органските материи треба да се вратат во почвата со употреба на компост затоа што таа осиромашува. Предуслов е посебното прибирање на биоразградливиот отпад, што е практика во многу земји од ЕУ. Во Холандија секоја општина прибира биоотпад и врши компостирање, во Австрија е развиено и домашното компостирање. Од 60 милиони Италијанци 20 се во шемата за собирање биоотпад. Имаме селекција во Наполи, во Палермо... Ако можевме ние, можете и вие. За ова не ви е потребен цел век, може да го воведете за една година оти нема значителни трошоци - порача Фавоино.

„Дрисла“ како ороводец

Во Законот за управувањето со отпад е наведено дека пред да се отстрани отпадот треба да биде подложен на механички, физички, хемиски, термички или на биолошки третман, со цел да се намалат количеството на отпадот, неговиот волумен и негативните влијанија врз животната средина и врз животот и здравјето на луѓето. Законот не се почитува, но се прават првите обиди.

- ЈП „Дрисла“ планира да воведе нова технолошка линија, која се однесува на биолошки третман на биоразградливиот отпад, со можност за евентуално енергетско искористување на гасовите, кои се продуцираат од самиот процес. Една од најголемите инвестиции е конечната преработка на биоотпадот со технологија која му дава повторна употребна вредност. Најверојатно, ќе се гради биодигестор каде што ќе имаме екстракција на гасовите и нивна употреба за производство на топлинска и електрична енергија. Се предвидува дека околу 50.000 тони биоразгардалив отпад ќе се третираат во овој биодигестор. Ќе градиме и компостарница за зелениот отпад што доаѓа од градот каде што ќе се третираат од 10.000 до 15.000 тони годишно – вели Горан Ангелов, генерален директор на „Дрисла“.

Резултатите од собраните 84 тони хартија, 33 тони пластика и 340 тони лименки беа соопштени на вчерашната прес-конференција што се одржа во рециклажниот двор на ЈП "Комунална хигиена", а јасно говорат дека овој проект се покажа како доста успешен и во иднина ветува многу

Проектот на УСАИД за рециклирање пластика започна пред четири месеци во соработка со ЈП Комунална хигиена" и Пакомак". Во него беа вклучени 19 легални собирачи за празнење на трикоморните мрежести контејнери за селективно собирање отпадна пластика, хартија и лименки, а ја претвори Македонија во лидер на регионот во рециклирањето пластика. Резултатите од собраните 84 тони хартија, 33 тони пластика и 340 тони лименки беа соопштени на вчерашната прес-конференција што се одржа во рециклажниот двор на ЈП Комунална хигиена", а јасно говорат дека овој проект се покажа како доста успешен и во иднина ветува многу.
- Секој почеток е тежок, но за кратко време успеавме да покажеме дека успеавме многу. Во новиот рециклажен двор во Вардариште, што во моментов е во изградба, планираме да вклучиме уште неколку легални собирачи на пластика. Иако имавме проблеми со пет собирачи од првата група, кои неодговорно си ја вршеа својата работа, сепак, собирањето за нив е економски оправдан бизнис. Го велам ова, бидејќи некои од нив успеаја да заработат по околу 100.000 денари за четири месеци, што е плата повисока од просечната плата на повеќето вработени во ЈП Комунална хигиена", откри директорот Ракип Дочи, притоа додавајќи дека иако постојат исклучоци кои не ги почитуваа точките од потпишаните договори и ги празнеле контејнерите кои не спаѓаат во нивните реони, сепак тој е задоволен од досегашната работа на собирачите.

Проектот за рециклирање пластика освен што ја подобри динамиката и количината на собрано ѓубре, им ги олесни и секојдневијата на собирачите, кои повеќе не се мета на полицијата, а им го подобри и здравјето, зашто тие сега носат посебна облека што ги штити од бактерии и инфекции.
- Освен новите 5 вработени кои ќе ги заменат старите неоодговорни собирачи, УСАИД за неполни два месеци ќе донира и нови велосипеди за собирачите, со што се надева дека ќе им ја олесни работата. Морам да напоменам и дека Македонија пополека, но сигурно ги надминува стандардите на Европската унија за рециклирање и со овој проект кој трае само четири месеци донесе два пати подобри резултати од минатите години, додаде директорот на УСАИД, Роберт Вудс, кој на вчерашниот прес ги додели и наградите за највредните и најпрофитните собирачи. Првата награда му припадна на Асап Реџер. Освен наградените на прес-конференцијата работно место добија и уште петмина легални собирачи, кои од денес ќе бидат распоредени низ општините Горче Петров, Центар и Карпош.

http://vecer.com.mk/?ItemID=2229D9C032DFE446922BF6222031EC7A

Акумулаторите ќе се фрлаат во специјални контејнери

Пробиштипската фабрика „Весна САП“ ќе управува со батерискиот и акумулаторскиот отпад

Иван Бојаџиски


Штип - Пробиштипската фабрика „Весна САП“, единствен производител на акумулатори во државава, ќе управува со батерискиот и акумулаторскиот отпад во Македонија. Планот за управување со овој вид отпад наскоро ќе биде донесен од Министерството за просторно планирање и животна средина.

„’Весна САП‘ покажа голема општествена одговорност во однос на заштитата на животната средина за што пред еден месец се здоби и со престижната интегрирана еколошка А дозвола, која на овој колектив широко му ги отвора вратите за извоз на неговите производи во најразвиените европски држави. И не само поради тоа што се единствен производител на акумулатори во државава, туку затоа што се најквалификувани на територијата на Македонија за оваа работа, сосема сигурно оваа компанија ќе ја добие одговорната обврска да управува со батерискиот и акумулаторскиот отпад на територијата на цела држава“, вели Соња Липиткова, заменичката на министерот во Министерството за животна средина.

Според Липиткова, „Весна САП“ во изминатите десет години по рестартирањето покажала исклучително почитување на најстрогите еколошки норми. Во тој контекст заменичката на министерот посебно ја потенцира најсовремената технологија што оваа фабрика ја набавила за производство на акумулатори, технологија што не загадува и која дава производство со сите неопходни еколошки подобности. За прибирање на ваквиот вид отпад, според Липиткова, ќе бидат обезбедени посебен вид контејнери, кои ќе се постават во сите наши градови и во кои граѓаните ќе можат да ги одложуваат разните видови потрошени батерии и акумулатори.

Сашо Наневски, технички директор на „Весна САП“, појаснува дека тие веќе набавиле околу 500 специјални контејнери, кои ќе бидат дистрибуирани до сите градови и во претпријатијата за собирање отпадни суровини.

„Ние сме организирани така што во рок од 48 часа од моментот кога ќе добиеме пријава дека некој контејнер е полн, да го транспортираме до нашата фабрика во Пробиштип каде што имаме најсовремен погон за рециклажа на олово-киселински акумулатори и батерии. Нашава држава годишно се соочува со над 2.500 тони ваков вид отпад, а значителен дел се расфрла неконтролирано и ја загадува околината. Ние сме подготвени целото количество да го рециклираме во нашата фабрика и со тоа уште повеќе да придонесеме во заштитата на животната средина“, вели Наневски.

Пробиштипската фабрика ја доби интегрираната еколошка А дозвола пред еден месец, но таму велат дека имаат уште обврски на планот на унапредувањето на заштитата на човековата околина. „Ние не се задоволуваме со постигнатото и затоа изготвивме оперативен план за подобрување на сите перформанси во фабриката, кои имаат значење за животната средина. Овој план ќе го реализираме до крајот на 2013 година, а неговата етапна реализација ќе ја надгледува ресорното Министерство“, вели Наневски.

Во фабричките хали на „Весна САП“ е инсталирана најсовремена технологија, која е достапна на светскиот пазар за производство на акумулатори. Станува збор за технологија што, покрај тоа што овозможува најквалитетно производство на акумулатори, истовремено ја чува и животната средина. Вложувањата во најсовремена технологија во „Весна САП“ се вршат во континуитет во последните десет години.

Картонска амбалажа за бламажа

Картоните, особено кутиите во кои се доставуваат производите до трговските и угостителски субјекти, значајно придонесуваат за неефикасност на системот за собирање и транспортирање мешан комунален отпад во урбаниот дел на градот. Овој вид отпад е главната причина за недоволната искористеност на волуменот на контејнерите и возилата и растурен отпад околу контејнерите.

Поради ова, ќе се воведе и систем за селективно собирање на овој вид отпад од стопанските субјекти што го создаваат.

Два модела

Двата модела „врата на врата“ и „донесување“ ќе се тестираат и за селектирање на овој вид отпад. Моделот „врата на врата“ предвидува формирање мобилна претоварна станица, поточно контејнер од пет кубни метри, кој ќе го подигаат од „Комунална хигиена“ по системот „полн за празен“. Контејнерот ќе се бојадиса во жолта боја, видливо ќе се обележи и ќе се држи под клуч со кој ќе располагаат собирачите и „Комунална хигиена“ или приспособен контејнер од 1,1 кубен метар, кој вообичаено се користи за мешан комунален отпад. Тој ќе биде бојосан во жолто, видливо ќе се обележи и ќе се држи под клуч со кој ќе располагаат собирачите и „Комунална хигиена“. Се проценува дека на сите локации каде што има најмалку четири контејнери за мешан комунален отпад, еден од нив ќе може да се пренамени и приспособи за селективно собирање картон-лепенка. Овој модел може особено добро да биде прифатен од продавниците што продаваат храна поради обврските што за нив ги создава ХАЦЦП-системот.

Вториот модел „донесување“ предвидува на еден или неколку стопански субјекти да им се додели контејнер, до кој пристап ќе имаат само тие, бидејќи тој постојано ќе биде заклучен. Јавното претпријатие „Комунална хигиена“ ќе го подига контејнерот („полн за празен“ ) или ќе го празни со користење на стандардните возила за подигање контејнери од 1,1 кубен метар.

Собраните картони ќе се транспортираат во рециклажниот центар, а оттаму во АД „Комуна“. Стопанските субјекти ќе може сами да го изберат моделот што ќе го користат.

Син контејнер за хартија

За деталите на моделите и датумот од кога ќе почне да се спроведува шемата, опфатените трговски и угостителски субјекти мора да бидат директно известени од „Комунална хигиена“ писмено, со сметките за отпад кои тековно ги добиваат, и тоа три месеци пред да се активира шемата. Моделите ќе се тестираат на истите локации, избрани и за тестирање на моделите за ПЕТ-амбалажа во урбаниот дел на Градот.

Селективното собирање хартија ќе се изведе исто така во првата половина од планскиот период 2010 - 2015 година. Тоа ќе опфати селективно собирање мешана отпадна хартија (весници, тетратки, книги, кеси, тенок картон...) во урбаниот дел на градот, во општините Центар и Карпош, по моделот „донесување“. За овој систем нема потреба од набавка на нови контејнери, туку ќе се приспособи по еден 1,1 кубен метар на локациите каде што се групирани најмалку три контејнери. Контејнерот ќе се обои во сина боја, видливо ќе се обележи, на капакот ќе се отворат процепи и ќе се држи заклучен, а со клучот ќе располага „Комунална хигиена“. За оваа намена би можеле да се издвојат едно до две од постојните возила на „Комунална хигиена“, со рационализација на режимот за собирање и транспортирање мешан комунален отпад.

За успешно спроведување на селекцијата на отпадот ќе има долотрајна и континуирана кампања за едукација на населението и подигање на јавната свест. Контролите на екопатролата во рамките на „Комунална хигиена“ и инспекцискиот надзор и контрола ќе бидат интензивирани.

Анела Петрова

Лани собрани 52 тона пластична амбалажа

Екипите на Јавното претпријатие „Комунална хигиена“ во текот на изминатата година собрале вкупно 52.304 килограми отпадна пластична амбалажа. Тоа е три пати повеќе споредено со 2008 година, информираат од Градот.

Селекцијата на отпадот во Скопје се спроведува веќе трета година, во сите општини. Пластичната амбалажа се собира од 130 жичени контејнери, поставени на фреквентни локации и од околу 2.000 индивидуални домаќинства.

Постои решение за пластиката во Вардар, но никој не го применува, смета Мирко Узелац, автор и промотор на уреди за собирање пластични шишиња. Тој уверува дека пластиката лесно може да се собира и првично да се складира во помал волумен, со помош на неговиот изум - минимизатор. Оваа направа, за која Узелац изработил прототип, е од нерѓосувачки челик, тежи четири килограми и нејзината изработка чини 300 евра. Со неа се сече шишето, налепницата се издвојува и потоа малите пластични делчиња се складираат. На овој начин пластиката зафаќа многу помал простор отколку обично собрано шише кое не е исечено и има поголем волумен затоа што е исполнето со воздух. - Идејата има и социјален аспект затоа што со неколку вакви уреди може да се вработат стотина семејства и да се тргнат од листата на социјални случаи. Откако ќе се обработи со минимизаторот, се добива пластика во предрециклирачка фаза која е многу полесна за понатамошно процесирање и чини повеќе од обичното пластично шише - вели Узелац. Тој е автор и на рекламните столбови со посебен дел за собирање пластични шишиња, кои пред повеќе од една година ги постави Општина Центар пред своето седиште, а исти беа поставени и пред влезот на Зоолошката градина. Во Центар требаше да се продолжи со пилот-проектот и да се постават 24 објекти, но тоа не се случи. Еден рекламен столб чини 1.600 евра. Според авторот на идејата, целиот процес може да функционира кога би се вклучиле локалните власти, кои би одобриле локации за кантите за шишиња, и надлежните министерства, кои би инвестирале во минимизатори и би ангажирале луѓе за сечење на пластиката. Самите работници, пак, ќе ги плаќа фирмата што ќе ја откупува пластиката.

Излетниците виновни за ѓубрето во реката

Дефинитивно е елиминирана можноста некој намерно да ги фрлал шишињата во Вардар, вели директорот на Државниот инспекторат за животна средина Фирус Мемет. Тој тврди дека причина за отпадот кој реката неколку дена го носеше поради обилните дождови се излетници, ловџии или дрвосечачи, кои со години оставале ѓубре зад себе, но и жителите на руралните средини кои ги претвориле суводолиците во депонии. Од Министерството за животна средина информираа дека во завчерашната акција кај браната на ТЕЦ „Неготино“ сопрени се повеќе од десет тони отпат од пластика, стиропор и друг материјал, кој деновиве ќе се однесе во најблиската депонија.


Р.П.