Вандализам и примитивизам

Демолиран еврејскиот портал

Хулигани ги скршиле вратите и прозорците од двете спомен-соби во Порталот на Еврејските гробишта во Битола, поради што експонатите се во битолскиот Завод и музеј

Непознати сторители демолирале делови од Порталот на Еврејските гробишта во Битола, кој како споменик на културата беше реставриран лани. Искршено е украсното стакло од прозорците на двете спомен-соби посветени на битолските Евреи, кои се вградени во самиот портал. Обиени се и двете врати од овие простории, па не се знае дали во вандалскиот налет биле оштетени и дел од антиквитетите зачувани од старите еврејски семејства во Битола. Реквизитите сега се преместени во битолскиот Завод и музеј, а случајот е пријавен во полиција.

Битолчани реагираат дека до вакви немили настани доаѓа, пред се', зашто гробишта се запуштени со години и оставени без обезбедување.

- Распослани се на едно ритче, отпатно место, на периферијата од Битола каде што осветлувањето во вечерните часови е никакво. Надлежните треба да го решат овој проблем, а не поради туѓа негрижа, за Битола да се добива лоша слика дека не се почитуваат мртвите или луѓето од другите етникуми - реагираат граѓани.

Од Здружението за македонско-еврејско пријателство, кое го негува споменот за битолските Евреи, смируваат дека не се работи за појава на антисемитизам, туку за недолично однесување, најверојатно, на помлади момчиња, кои деструктивната моќ ја истуриле врз влезната порта од гробиштата. Досега пет-шест пати го сменувале стаклото од прозорците, но повторно било кршено.

Денес, освен искршените стакла, кои потсетуваат на вандалскиот чин, во собите нема што да се види бидејќи се празни. Во нив се планираше освен фотографии на истакнати еврејски граѓани, да има и предмети со кои тие се служеле во минатото. Беше најавено дека собите свечено ќе бидат пуштени во употреба на 11 Март - Денот на депортацијата на битолските Евреи. Но, годинава не само што не се отворија туку и не се одржа традиционалниот кадиш на гробиштата со образложение дека временските услови не се поволни, а всушност причината беше страв од тензија поради вандалскиот чин врз порталот.

Надлежните си ја префрлуваат меѓу себе обврската кој треба да ги обезбедува гробиштата.

- Случајот го пријавивме в полиција. Порталот е споменик на културата и го реставриравме, одржувањето на гробиштата е на Еврејската заедница. Имаат проект за поставување видеонадзор, па побараа дозвола од нас и ние го одобривме тоа, се очекува да постават камери - вели Зоран Николовски, директор на битолскиот Завод и музеј.

Од Еврејската заедница велат дека гробиштата се во сопственост на државата, а за Порталот како споменик на културата треба да се грижи Заводот.

- Ние сакаме тие што се погребани таму да почиваат на достојно место, па затоа се обидуваме преку донации да обезбедиме пари, а подготвуваме и проект во согласност со надлежните за заштита на културното наследство - велат од Еврејската заедница.

Ова не е првпат Еврејските гробишта да бидат цел на хулигани. Пред десет години група млади луѓе што себе се нарекуваат скинхедси на порталот испишаа фашистички пораки упатени на сметка на Евреите.

Демолиран паркот спроти Општина Аеродром

Чуварите - неми набљудувачи на Камен мост

И покрај чуварската служба на Камениот мост, што неодамна ја воведоа градските власти, не престана опсадата од продавачи, питачи, измамници и вандали. Најпознатиот скопски симбол постојано е покриен со картонски кутии на кои се нудат производи со сомнително потекло, опседнат е со питачи, а измамниците кои се' уште успеваат да го прелажат народот со играта со кибритчиња само го дополнуваат „егзотичниот“ декор. Свој белег оставила и една организирана група граѓани, која сметала дека е суштински важно на прекрасниот објект да напише „Слобода за комити“.

„Панаѓурот“ на мостот не е ништо ново. Ново е само разочарувањето од проектот на Градот, кој покажа дека чуварската служба е воведена напразно. Градските власти најавуваа дека чуварите ќе бидат задолжени да ги предупредуваат дивите продавачи да не продаваат на мостот и да се грижат тој да не се оштетува. Се очекуваше дека објектот конечно ќе добие достоинствен изглед, а сега од Градот се правдаат дека немаат ингеренции да ги бркаат продавачите, питачите и измамниците.

На само десетина метри од куќарката на чуварската служба, поставена пред десетина дена од левата страна на мостот, еден чувар завчера само немо ги набљудуваше продавачите на ѓевреци и на костени. На прашање зошто не презема ништо, тој немоќно ги крена рамениците, префрлајќи им ја надлежноста на пазарната инспекција и на полицијата.

- Ние не сме надлежни да ги бркаме продавачите од Камен мост ниту бездомниците и питачите. Може само да им се придружиме на инспекторите, ако го побараат тоа од нас. Наше е да го чуваме мостот, да пазиме да не го оштетуваат, да не ги кршат сијалиците, како и канделабрите на плоштадот - одговори Кенан Адеми, еден од чуварите на мостот и на плоштадот Македонија.

Во врска со питачите и измамниците, Адеми вели дека за нив е надлежна полицијата.

- Ако забележиме дека некој питач краде или многу им додева на минувачите, може само да пријавиме во полиција. Пред неколку дена видов како една жена му даваше 10 денари на еден питач, а во тоа време друг зад неа и' украде 500 денари од џебот. Додека изреагирав тој побегна, а јас случајот го пријавив во полиција. Нашето е до тука - раскажува Адеми.

Тој истакна дека за чување на Камениот мост и на плоштадот се ангажирани четворица чувари, кои работат 24 часа на ден, по еден во смена.

Од Градот објаснуваат дека чуварската служба нема ингеренции ниту да брка ниту да казнува, туку само да внимава некој да не предизвикува штети.

- За оние што продаваат стока на картонски кутии надлежна е пазарната инспекција, а ингеренции за бездомниците и за питачите има само полицијата. Нашите чувари се должни ваквите случаи да ги пријават до надлежните институции - изјави Неделчо Крстевски, портпарол во Градот.

Од пазарната инспекција велат дека последниов период имаат вонредна состојба и дека нивните мобилни екипи се 24 часа на терен.

- Деновиве реагиравме во строгиот центар на градот, кај мостот, плоштадот и кај Градскиот трговски центар и поднесовме околу 15 прекршочни пријави. Проблемот е во тоа што кога ќе дојдеш до едниот да му ја одземеш стоката, другиот веќе бега, а за да поднесеме пријава против некој, тој мора да се легитимира - изјави Сашо Акимовски, директор на Државниот пазарен инспекторат.

Од друга страна, тој вели дека и кога ќе се поднесат прекршочни пријави, судовите не одлучуваат по нив, поради што делата застаруваат.

- Поднесуваме пријави, одземената стока стои во Агенцијата за конфискување се' додека судовите не ја донесат конечната пресуда, но не знам од кои причини не ги решаваат предметите. Чекаат да поминат две до три години, кога делото ќе застари, а дивите продавачите остануваат неказнети. За да не ни се случува ова, треба дивите продавачи да се удрат по џебот - дециден е Акимовски и додава дека според Законот за прекршоците, казната за физички лица е 300 евра.

Акимовски потврди дека имаат соработка со Градот и дека чуварската служба е должна да ги извести кога ќе забележи диви продавачи.

За питањето во МВР велат дека од почетокот на месецов досега во четири случаи на пофреквентните места и раскрсници пронашле вкупно 32 питача, од кои 16 биле малолетници.

- Против 11 полнолетни лица ќе бидат поднесени кривични пријави за запуштање и малтретирање малолетни лица, а во три случаи ќе бидат поднеси прекршочни пријави за питање - изјави Борче Пешевски, портпарол во МВР.

Анела Петрова

Градот купува куќарка за чуварите на Камен мост

За набавка на монтажна куќичка, камери, фотоапарати, ЛЦД-телевизори, музички систем и на нова кујна, Градот Скопје ќе потроши 18,5 илјади евра