Квалитет на воздухот во Скопје

Шест мерни станици за загадувањето нема да проработат пред декември



https://alsat.mk/mk/шест-мерни-станици-за-загадувањето-не/

Десетина мерни станици за аерзоагаденоста не работат



https://alsat-m.tv/mk/десетина-мерни-станици-за-аерзоагаде/

Македонија и земјите од регионот со најштетни последици по здравјето од загадувањето



Последниот извештај на Европската агенција за животна средина, ЕЕА, покажува дека аерозагадувањето и натаму претставува најголема еколошка опасност по здравјето, а Северна Македонија и другите земји од регионот конзистентно покажуваат лоши резултати во анализите за последиците од загадувањето врз здравјето на граѓаните, јави дописничката на МИА од Брисел.

Албанија и Босна и Херцеговина бележат најлоши резултати во делот на смртни случаи поради животната средина и се на дното на скалата од вкупно 37 рангирани земји. Албанија е на последно место, со 172 смртни случаи на 100 илјади лица. Северна Македонија е осма од дното на скалата со 120 смртни случаи на 100 илјади. Полошо од нашата земја се рангираат БиХ, Романија, Бугарија, Унгарија, Црна Гора и Летонија. Со рангирањето се опфатени 37 земји, 28 од Европската Унија, пет земји од Западен Балкан без Косово за кое агенцијата нема податоци и четири земји од Европската економска област (EEA).

Бројките на Агенцијата покажуваат дека квалитетот на животната средина помеѓу Источна и Западна Европа е драстично различна, па така во Исланд, кој е на врвот на скалата, прерани смртни случаи поради состојбата со животна средина изнесуваат 35 на 100 илјади. Шведска, Норвешка и Швајцарија исто така се рангираат меѓу најдобрите.

Во извештајот се пресметани сите еколошки фактори: загаденост на воздухот, почвата и водата со хемиски и биолошки агенси, но и звучното загадување и електромагнетските полиња, влошување на екосистемите, ултравиолетови и јонски радијации, ризиците поврзани со работното место, земјоделските методи, како и личниот однос кон животната средина и хигиената, како што е миењето раце и прехранбени производи.

Според анализата на Агенцијата, во Европа 90 отсто од смртните случаи поврзани за животната средина се незаразни болести како ракот, кардиоваскуларни болести, ментални и невролошки пореметувања, или пак астма.

Штетната животна средина во Европа, од воздушно и звучно загадување, со климатските промени и употребата на опасни хемикалии придонесуваат за секоја осма смрт, односно тринаесет отсто, според Агенцијата.

Во контекст на пандемијата со Ковид-19 станува итно за Европската Унија да преземе конкретни чекори, со оглед на тоа дека огромен дел од опасноста врз животната средина доаѓа од човечката активност.

-Ковид-19 е уште еден потсетник кој силно нѐ освестува за односот помеѓу нашите екосистеми и нашето здравје и потребата да се соочиме со фактите, начинот на кој живееме, консумираме и произведуваме е штетен за климата и негативно се одразува врз нашето здравје, изјави еврокомесарката за здравство, Стела Кириакидес, по објавувањето на извештајот.

Еврокомесарот за животна средина, Врихиниус Синкевичиус, се осврна и на штетните последици врз најранливите групи во населението.

-Секој мора да разбере дека со грижа за нашата планета не само што ги спасуваме нашите екосистеми, туку и живот, посебно оние на најранливите, рече комесарот, со оглед дека овие лица се и најпогодени.

Аерозагадувањето е најголемата закана за здравјето на Европејците, со 400 илјади предвремени смрти, на второ место е звучното загадување. Јасно е дека источна Европа е посебно погодена од загадувањето, а Босна и Херцеговина има највисока стапка на смрт поради загадување – 27 отсто, наспроти девет отсто во Исланд и Норвешка.

Најсиромашните слоеви на населението се најпогодени и носат троен товар – сиромаштија, лоша животна околина и слабо здравје.

Извештајот препорачува поинтегриран пристап помеѓу политиките за животна средина и здравствените политики, со посебна заштита на најранливите групи и размножување на зелени решенија посебно во урбаните средини: повеќе паркови, места за релаксација, за физичка активност и социјална интеграција.

https://nezavisen.mk/makedonija-i-zemjite-od-regionot-so-najshtetni-posledici-po-zdravjeto-od-zagaduvanjeto/

Застарениот возен парк го труе воздухот

Застарениот возен парк во голем дел влијае на загадувањето на воздухот, поради што оваа есен и зима постои сериозна опасност од оптоварување на здравствениот систем со луѓе со респираторни проблеми, што во комбинација со евентуален нов бран на ковид-19 може да доведе до целосен колапс на болниците.
Државата со години прави малку или речиси ништо за да го намали загадувањето на воздухот, а главните предизвикувачи лоцирани во областите индустрија, греење на домаќинствата и транспорт се сведоа на козметичко субвенционирање, кое, можеби, на краток рок ќе даде некакви минимални придвижувања во насока на подобрување на квалитетот на воздухот, но долгорочно тоа не е никакво решение.
Токму транспортот е еден од сегментите каде што државата целосно потфрла, а дека ситуацијата ќе оди на полошо најдобра потврда е последниот извештај на Европската асоцијација на производители на автомобили во кој Македонија се наоѓа на дното со просечната старост на автомобилите од 19,3 години.

Ако се земе предвид дека возилата постари од 15 години во повеќето западни земји завршуваат или во отпад или кај колекционерите на стари автомобили, се поставува прашањето дали државата има план како да се справи со загадувањето предизвикано од старите автомобили.
Токму старите возила во најголем дел испуштаат штетни честички во воздухот во текот на целата година, но во зимскиот период тоа е најзабележливо и во комбинација со атмосферските услови може да доведе до сериозни респираторни проблеми кај луѓето.
Според податоците на Меѓународниот совет за чист транспорт, во глобалното загадување на воздухот патниот сообраќај учествува со речиси 20 отсто, што и не е толку малку. Исто така, треба да се има предвид дека најголем дел од ова загадување е концентрирано во градските средини каде што и живеат најголем број луѓе, така што и штетноста на издувните гасови на моторните возила е значително поголема од едноставната пресметка на хартија.

Еколозите сметаат дека државата треба конечно да почне да издвојува сериозни парични средства ако сака вистински да се справува со загадувањето на воздухот.
– Развиениот свет го препозна проблемот со загадувањето на воздухот предизвикано од автомобилите и со комбинирани методи работи на негово намалување и како крајна цел, негово целосно неутрализирање. Притоа не мислам само на западните земји, туку овој проблем го сфатија сериозно и во Кина, каде што исто се преземаат мерки за негово решавање – велат еколозите со кои се консултиравме.
Според нив, фактот што за тоа се потребни огромни средства не ја ослободува Македонија како сиромашна држава од одговорноста за непреземањето на никакви чекори.
– Кусокот пари секако е отежнувачки фактор, но се чини дека уште поголеми пречки се недостигот од свест кај населението, недостигот од волја да се почне со решавање, но пред сè недостигот од системско решение и негова целосна примена – појаснуваат дел од еколозите.
Повеќето земји од Западна Европа овој проблем го решаваат со воведување построги закони и мерки за забрана за движење на нееколошките возила во потесното централно градско подрачје, со што се ослободуваат од автомобилите со мотори од постарите генерации, истовремено субвенционирајќи го купувањето еколошки прифатливи возила (со плаг ин хибриден и електричен погон).

– Во Македонија проблемот со загадувањето на воздухот предизвикано од старите автомобили тешко дека ќе се реши во скоро време. Нискиот животен стандард и континуираниот увоз на половни автомобили, особено на дизел-погон, кои во Германија речиси и да ги исфрлија од употреба, го земаат својот данок врз здравјето и тоа го чувствуваме секоја зима на своја кожа. Дополнителен проблем е што и кај овие понови дизел-возила што е дозволено да се увезат во земјава на голем дел им е отстранет ДПФ-филтерот, така што и тие се големи загадувачи без оглед на поновата година на производство. Потребна е поголема контрола на издувите при техничкиот преглед и исклучување на проблематичните возила – вели Бојан Спировски, екоактивист.
Според него, голем проблем претставува тоа што голем дел од половните возила се пред крајот на својот работен век, а во Македонија нема соодветна мрежа за рециклирање на старите возила, поради што огромен број од ваквите возила ќе завршат во отпад или на диви депонии, дополнително загадувајќи ја природната средина.

Во државата во моментот Владата е во формирање, така што периодот што следува ќе помине во екипирање на луѓето во ресорните министерства поради што ќе се изгуби дополнително време за подготовка на сериозни проекти за справување со загадувањето на воздухот, меѓу другото, предизвикано и од старите автомобили.
Она што досега се преземаше беше воведување повисок данок за возилата што повеќе загадуваат, како и субвенционирање при вградување плински или мотор на метан.
Според податоците од Царинската управа, во изминативе пет години се увезени околу 150.000 половни возила. Во најголем дел, овие автомобили се со еуро 4 еколошкиот стандард, кој ЕУ полека го исфрла од пазарот за сметка на повисокиот еуро 6 стандард за емисија на штетни гасови.
Новите европски правила уште повеќе ќе ги заострат критериумите за дизел-возилата, така што не е исклучено огромен дел од нив повторно да завршат на Балканот и дополнително да ја влошат состојбата со загадувањето.

Најнови автомобили во Луксембург, најстари на југот на Балканот
Според извештајот на Европската асоцијација на производители на автомобили, најмлад возен парк имаат жителите на Луксембург, каде што просечната старост на возилата е само 6,4 години.
Велика Британија, која во 2018 година сè уште беше членка на ЕУ, е на второ место со просечна старост на возилата од осум години. Трета е Австрија со 8,2 години, Ирска со 8,4 години и Данска со 8,8 години.
Просечната старост на автомобилите на Французите и на Белгијците е девет години, додека во Германија е 9,5 години.
Меѓу оние земји каде што се возат најстари автомобили по патиштата на земјите од Источна Европа се Литванија со 16,9 години, Естонија со 16,7 години и Романија со 16,3 години. Финансиската криза остави сериозна трага во Грција, каде што просечната старост на автомобилите е дури 15,7 години.
На просторите на поранешна Југославија најнови автомобили возат Словенците, со просечна старост од 10,1 години, па Хрватите со автомобили стари во просек од 12,6 години, додека Србите возат автомобили што во просек се стари 17 години.

https://www.novamakedonija.com.mk/makedonija/politika/застарениот-возен-парк-го-труе-воздух/

Се моли господ да прати дожд и да го изгасне Вардариште!



Се моли господ да прати дожд и да го изгасне Вардариште, се дел од саркастичните коментари на социјалните мрежи откако поранешната депонија, која сега е претоварна станица на патот на скопското ѓубре до „Дрисла“, гори повеќе од два дена.

На Фејсбук се споделуваат фотографии од кои се гледа дека се издига црн чад.
Жители на Гази Баба и на Лисиче, Ново Лисиче и Аеродром се жалат дека не можат да излезат надвор и мораат да ги затвораат прозорците на топлото време.

– Има ли некаков кризен штаб општина Гази Баба. Мора нешто да се преземе. Повеќе од 30 часа гори Вардариште. Нешто советници, градоначалник, инспектори или сите се на викенд – коментираат тие.

Други пак, посочуваат дека цело Маџари смрди на запалена гума.
– Пратете инспектори со полициска асистенција позади А1 кај насипот да си ја вршат работата и да нè спасат од гушење. Институциите мора да си ја вршат работа за која се платени или, сепак, ќе си признаете дека “една шака бараби се појаки од државата“ – велат тие.

https://www.vecer.press/се-моли-господ-да-прати-дожд-и-да-го-изг/

ГИНЕКОЛОГИЈА ЧАИР ОД ЗИМАВА НЕМА ДА ЗАГАДУВА, ПОЧНА ГАСИФИКАЦИЈАТА НА БОЛНИЦАТА



Почна гасификацијата на Специјалната болница за гинекологија и акушерство „Мајка Тереза“ во Чаир. Деновиве во болницата се поставува нов котел за греење и потребните приклучоци и цевки за загревање на објекот на гас.

Директорот Башким Исмаили вели дека од оваа зимска сезона повеќе болницата нема да се грее мазут.

„После долги години Министерството за здравство спроведе тендер за гасификација на болницата. Не само што ќе се придонесе во борбата против аерозагадувањето во Скопје туку сега ќе имаме подобри услови за родилките и бебињата во болницата“, вели Исмаили.

Гинекологија Чаир секоја зима се споменува како еден од загадувачи на Скопје и постојано на социјалните мрежи се споделуваа фотографии од црн чад кој излегува од оџакот. Лани во феврури скопскиот градоначалник Петре Шилегов му се закани на министерот за здравство Венко Филипче дека ќе ја затвори болницата ако не го смени начинот на греење. По ваквите закани од Шилегов, Филипче тогаш рече дека ја почнуваат тендерската постапка за гасификација на Гинекологија Чаир.

А. АНТЕВСКА

https://sdk.mk/index.php/makedonija/ginekologija-chair-od-zimava-nema-da-zagaduva-pochna-gasifikatsijata-na-bolnitsata/

Македонските граѓани бараат повеќе еко-инспектори и казни, а пријавувањето загадувачи да се поедностави

Граѓаните бараат бројот на инспектори за животна средина да се зголеми. Инспекторите да бидат поактивни и достапни 24 часа, начинот на пријавување загадувачи да се поедностави, а лицето што пријавува да остане анонимно и заштитено од притисоци. Исто така, голем процент граѓани не се информирани за исходот на постапките и сметаат дека е премал бројот на изречени казни од инспекторите. Истовремено, инспектори имаат проблем со законски решенија и со субјекти што се подготвени да платат за да продолжат да наштетуваат на средината. Отворената платформа на Град Скопје треба да одржи континуитет и да се прошири низ инспекциите низ Македонија.

Ова се дел од заклучоците на вчерашната јавна дебата „Инспекторите под лупа на граѓаните“, организирана од Зелениот институт. Онлајн настанот беше дел од проектот „Алатки за подобрен инспекциски надзор на локално ниво“, преку кој се спроведуваше и анкета во четири македонски градови – Скопје, Битола, Куманово и Велес.

Христина Оџаклиеска, планер со посебни овластувања за заштита на животната средина во Агенцијата за просторно планирање, нагласи дека повеќе од 75% од граѓаните потврдиле дека забележуваат загадување во својата општина.

Потенциран е проблемот со аерозагадувањето, дивото депонирање на отпад, а меѓу причините е и горењето на нестандардни горива во домаќинствата.

„Во населените места, во чија близина има индустриски капацитети, граѓаните ја посочуваат и индустријата како извор на загадување. Во општина Велес имаат и проблем со животински фарми и каменолом. Битола има изразено мислење дека големо влијание има и рудникот, кој е во непосредна близина“, потенцираше Оџаклиеска.

Граѓаните велат дека пројавуваат интерес да пријавуваат загадување, но, од друга страна, се’ уште голем процент не пријавиле загадување. Исто така, скоро 50% сметаат дека немало реакција од надлежните служби, или пак инспектори биле на увид, но не знаат како завршил случајот (22% Велес, 34% Скопје, 35% Битола до 42% во Куманово).
Граѓаните од четирите градови, со проценти од 82 до 96%, бараат можност за повеќе начини за пријавување загадувачи. Најмногу ја фаворизираат опцијата преку специфична онлајн платформа, каде би закачиле фотографија и локација. Исто така, би пријавувале и по телефон, по е-мејл на службите или Фејсбук. Мал процент граѓани знаат колку има инспектори за животна средина, но мнозинството сака да дознае колку се вработени.
„Исто така, интересно е тоа што, независно дали знаат колку инспектори работат во општината, најголем дел, или повеќе од 50%, со исклучок на Куманово (45%), сметаат дека бројот на инспектори треба да се зголеми“, нагласи таа.

Меѓу 73 до 88% од испитаниците по општини не виделе дека се објавуваат записниси и наоди од инспекциски надзори. Голем е процентот и што не ја виделе Платформата на Инспекторатот на Град Скопје.

Нови алатки на Инспекторатот на Град Скопје

Мирослав Богдановски, раководител на Градскиот инспекторат во Скопје, вели дека целта е да се олесни комуникацијата меѓу граѓаните и инспекциските служби. За него е поразително што според анкетата има висок процент на граѓани што не пријавуваат. Истовремено, нагласи дека треба да се зголемува бројот на инспектори за животна средина, бидејќи сега шестте се задолжени за бројни правни субјекти и 40-ина инсталации со Б-интегрирани еколошки дозволи.

„Отворени сме за соработка. Инспекторатот на Град Скопје воведе новини. Пример, своја Фејсбук-страница, ги информираме граѓаните за работата, преземени дејствија за одредени предмети. Во соработка со тимот на Скопје Лаб, дојдовме до заклучок дека оваа пракса треба да се унапреди. Воведена е апликацијата е Flashdesk“, рече тој.

Алатката е пуштена ланскиот октомври и има 60 корисници од Секторот Инспекторат. Freshdesk е поврзана со Фејсбук, па секоја пријава стигнува и до раководителите.

„Доколку граѓанин пријави одредена нерегуларност, откако ќе се заврши доделувањето на предметот, тогаш инспекторот пишува како постапил, што постапил, што е преземено… Граѓанинот го има тоа на увид. Известен е за дејствијата од инспекторот“, објаснува Богдановски.

Преку Платформата за отворени податоци, пак, ги преземаат предметите од инспекторите, податоците од записниците. Богдановски вели дека е запазен и Законот за заштита на лични податоци. „Меѓутоа, секој граѓанин ќе може да види во својата општина колку записници се направени, колку казни се изречени, по кој основ и закон“, вели тој.

Воведена е и апликација „Е-инспектор“. Сите инспектори добиле мобилни и можат да го оптимизираат работењето. Раководителите, пак, да проверат дали е постапено според планот за работа.

„Доколку инспектор треба да оди денес во Ѓорче Петров, раководителот може да провери дали навистина отишол таму, колку и каде се задржал. Во однос на безбедносен аспект, бидејќи имавме напади на инспектори и редари, има инсталирано копче ‘panic’, преку кое веднаш се лоцира инспекторот и се праќа полиција или други инспектори. Целиот процес на имплементирање не одеше така лесно. Имавме отпор и од оваа наша страна, од инспекторите. Требаше да им се објасни што се планира, како се планира, дека им се олеснува, а не оптоварува работата“, вели Богдановски.

Се надева дека и другите инспектори од државата ќе го следат примерот, па ќе дојдат и до поширока, законски оформена и имплементирана апликација.

„Контактираме и со општински инспекторати, објаснето им е како функционира платформата, но никој не изрази желба да рече ‘дајте да направиме и кај нас да имплементираме’, затоа што се’ ова го правиме е дополнителна работа. Но, ние постоиме како алатка на граѓаните, тоа ни е работа“, забележа Богдановски.

На дискусијата немаше претставник од Државниот инспекторат за животна средина. За овој Инспекторат, Државниот ревизор во извештај од 2018 потенцираше дека „отсуствуваат доволни и достапни информации за инсталациите над кои бил извршен надзор, бројот и видот на извршени надзори, утврдени наоди, изречени мерки и резултати од истите“. Ревизорите утврдија и дека, од своето самостојно функционирање, Инспекторатот со недоволен број инспектори, несоодветна организациона поставеност и функционалност на одделенијата, недоволно обуки и стручно усовршување на инспекторите, недостаток на финансиски средства.

Во заедничкиот извештај за квалитет на воздухот на EUROSAI – Европската организација на врховни ревизорски институции, стои и дека „инспекциите за животна средина се вршат на централно и локално ниво без координација“.

„Законот за инспекциски надзор е направен во корист на извршителите на дела“

Дејан Димитровски, советник од скопска Гази Баба, потенцираше дека цело време се води „војна“ меѓу граѓаните, инспекторите и загадувачите. Законот за инспекциски надзор, вели тој, повеќе е во корист на извршителите на дела, отколку на граѓаните.

„Апелирам многу пати во општината, преку ЗЕЛС, градоначалникот веднаш да побара промена на тој Закон. Пример, фаќам извршител со полн камион шут како го исфрла во Гази Баба. Тој ми се смее, вика ‘слободно пријави ме, казна ми е 50 евра, а јас од секој камион имам 300 евра’. Буквално 80% од законот треба да се смени. Тоа е моето мислење“, вели тој.

Во однос на ефикасноста на инспекторите, дополнува Димитровски, многу пати кога одат на терен – не ги завршуваат работите, затоа што обично доцна стигнуваат на „местото на злосторот“ за да фатат загадувач. Независно дали некој палел бакар, фрлал шут друг начин загадува околина.

„Апликацијата на Град Скопје многу би ја подобрила работата за директно фаќање на извршителите. Понатаму, проблем е за редарите и инспекторите, кога ќе биде фатен извршител, немаат право да го легитимираат, право да го приведат. Ако не сака да даде лична карта – не можат со сила да му земат. И, тука завршува целата работа. Џабе имаме инспектори на терен кога не можат да си ја завршат работата!“, нагласи тој.

https://www.radiomof.mk/makedonskite-gragjani-baraat-povekje-eko-inspektori-i-kazni-a-prijavuvanjeto-zagaduvachi-da-se-poednostavi/?fbclid=IwAR0AzEnmHFDSfzlj4t1pwRDCimUqk-psTHEEwUUCbt7qFnrRvI9nzXUoUJc

Ова „повеќенаменски терени на отворено без трибини“, особено „голф“ и „угостителски единици, хотели и сл.“ ми личи на нешто веќе договорено. Ќе видиме ли country club на сред Скопје?

Вардариште“ вчера, а пред денешното изгласување на ДУП-от

Вака вчера изгледаше на екс депонијата „Вардариште“.





https://www.vecer.press/вардариште-вчера-пред-денешното-и/





https://www.facebook.com/groups/145337166272043/

Moже да се направи истово на Рекорд, да се видат ефектите ако стане пешачка зона, можеби нема да биде потребно проширување на Даме Груев.