Маџир Маало

Се до 26.7.1963 година, кога се случи скопскиот земјотрес, животот во Маџир Маало функционираше според планот од 1890 година. Тоа е, ни помалку ни повеќе, период од 73 години. За сите што се сеќаваат, а особено за оние што изумиле, Скопје во тоа време се градеше, односно беше изградено на левата страна од реката Вардар.
Планот за Маџир Маало од 1890 год. проектира нова населба на левата страна од реката Вардар, со модерни сообраќајници за колска запрега, велосипеди и пешаци, станбени површини за домување, продавници, дуќани за разни занаети, маалски фурни и чешми, со други зборови урбано живеење за тогашните услови и потреби.
Распишаниот меѓународен конкурс за идејно решение за градското јадро на Скопје 1964 година и усвоениот предлог практично го запреа развојот на Маџир Маало. Се присетувам дека усвоеното решение предвидуваше колективно домување и булеварска улица среде маалото. Оттогаш до сегашно време вистина е дека за Маџир Маало во неколку обиди се изработувале ДУП, но никогаш не биле усвоени. Оттука, во право се маџирмаалци кога велат дека се уште живеат во 19 век. Судбината сакала Маџир Маало во изминативе стотина години да нема ажуриран документ за развој, да нема канализација, а поради тоа изградените објекти достоинствено и тивко да пропаѓаат…
Се поставува прашањето: зошто е тоа така, мора ли да се толерира таков однос спрема првото маало во Скопје со урбанистички план или до кога судбината ќе се поигрува со животот на маџирмаалци, а луѓето со објектите нападнати од забот на времето во очекување дека нешто ќе се случи, запаѓаат во очај. Одговорот треба да се бара во градската администрација, во ингеренциите на градоначалникот на општината Центар во согласност со Законот за децентрализација.
Долгот и обврската, според мене, кон маџирмаалци и Маџир Маало се големи ако се земат предвид ветувањата при средбите во предизборието. Долгот, исто така, е голем и спрема планот од 1890 год., бидејќи претставува прв плански документ - „урбан феномен“. Јас би рекол, маџирмаалци и Маџир Маало со поставките за планот 1890 год. заслужуваат да имаат ДУП, Маџир Маало да се прогласи за стар град со традиционалните вредности и потреби за новиот милениум - 21 век.
Со други зборови, ако скопјани имаат Стара чаршија, зошто маџирмаалци да немаат стар град со осмислено маалско живеење, без сосед над глава, со трговски и угостителски продавници, со занаети сместени во подрумските простории, за да не се загадува околината и да не се создава бучава, со инфраструктура за вода, гас, струја, греење, канализација и…
За крај, зар не треба да се прифатат залагањата и повиците на маџирмаалци?

Време - Душан Стојковски, архитект - 06.02.2007