Скопје 2014

па и рекорд и воопшто цел центар треба да ги освежат фасадите! е сега дали и на рекорд може патинирање да, зошто да не, има една мала зградичка таа предземјотресната со бурекџилницата и цвеќарата веднаш до путник т.е. мат, која беше арпаџик како опкружување, но ја исфасадираа класично пред една деценија та и сега е бомбона, иако грдо ја накитија со еркондишни... http://www.build.com.mk/forum/forum_posts.asp?TID=456&PID=50091#50091 во продолжение може и тоа стамбената да се покрие онаа во која беше форум, а и од карши таа баш над рекорд може да се подосвежи бар со некој орнамент, таа си е добра каква што е но може пример над некогашен рубин кармин тој дел да тера како некој орнаментиран претоп...

а на ул МКД има мислам доста за пеглање, пример бест вестерн хотелот е катастрофа...

како и да е, доколку се тера со парцијални решенија за секоја фасада посебно ќе биде патинирањево карикатура, како што бидна и со ѕидот кај моб, затоа е потребно бар тука да се истера сеопфатен проект околу фасадирањево, иако баш тука што и да се закачи нема да боде толку очи како што е случај покрај вардар каде има широка визура... 

Има ли нишка во форумов за новата зграда на Агенцијата за Електронски Комуникации... таа новата карши Атхивот т.е. Судот. !?

Не округлата. Округлата е обвинителство. Се работи за онаа пред комерцијална што е вцртана.

Колку што знам, кога излезе видеото, конкурсот за тој објект уште траеше. Не знам дали има резултати...

Еве ставовите нека стојат и овде:

За даденостите Пред неколку седмици, нам, граѓаните на Република Македонија, преку една јавна презентација преку електронските медиуми – интернет и телевизија, ни беше понудена една визија за тоа како Скопје, нашиот главен град, ќе изгледа во 2014 година. Не беше јасно, дали таа 3Д анимација требаше да претставува плод на, како што беше опишана „сериозна студија изработена од многубројни урбанисти, архитекти, скулптори, дизајнери, планери“, или како што беше кажано исто така преку медиумите, „увид на план даден на јавна расправа – т.е. на мислење на граѓаните“, односно увид во „концепт“ (според Министерката за култура) кој допрва треба да се развива. Според актуелниот ГУП за градот Скопје треба да се направат исцрпни анализи врз основа на кои треба да се распише државен или меѓународен конкурс за редефинирање на централното градско подрачје, но за овој детален урбанистички план (ДУП) што се однесува на  „малиот ринг“ не беше распишан конкурс. Се распишуваа архитектонски конкурси за некои поединечни објекти во тој простор во време кога не беа донесени ни измените на важечкиот ДУП за истите објекти. Конкурсите беа со посебни барања за изгледот на фасадите, директно попречувајќи ја и брутално диктирајќи ја слободната архитектонска мисла. Не е почитувано ниту авторското право на објектите кои треба да бидат „преоблечени“ со нова фасада, ниту пак се водеше сметка за културното наследство , едноставно архитектурата се претвори во сценографија. Инаку, планот беше повеќе пати менуван, при што, ставањето на истиот на увид се случуваше за време на летниот период и за време на новогодишните празници, и тоа, само како план – основа, без никаков текстуален опис или друг вид на објаснување. По презентацијата на видео-материјалот, стручната јавност даде оценка на овој таканаречен развоен проект низ индивидуални настапи, на медиумски дебати или со прашалници, каде најчесто поставуваното прашање беше: „Дали ви се допаѓа или не?“. Во проектот СКОПЈЕ 2014 недостасува методичност на размислувањето за градот, а со тоа и начините на репрезентација на архитектонската идеја. Се брза да се постигне инстант-историја, инстант-архитектура, инстант-град а тој важи за еден од најстарите, без да се води сметка за неговиот сложен економски, социолошки, културен, етнички склоп, за неговата одржливост. Чуден е и обидот да се редефинира урбаниот концепт на просторот со обично редење на објекти за кои се чини дека имаат тенденција да сокријат значајни објекти од други времиња во позадината. Главната одлика на овој град е напластеноста на различни периоди со своите различни изрази. Тоа можеби создава фрагментирана слика за градот, но е сведоштво за континуитетот на неговото живеење и изграден доказ за тоа дека секое време ја остава својата трага, своја архитектура. Комплексноста на соживот расте постојано, а солидарноста не е само давање, туку и прифаќање на нештата. Не толку одамна, една таква солидарност му помогна на Скопје повторно да се крене и да застане на нозе. Како ние, како држава и народ, му се оддолжуваме на светот за тој силен гест? Тековите на социјалното и културното зреење се длабоко поврзани. За архитектурата Архитектонскиот стил претставува резултат од реализацијата на различните творечки методи и зависи од развојот на социо – функционалните, техничко-економските и идејно-естетските потреби на општеството. Искреното барање на архитектонските форми без намерна потрага по стилот е најсигурниот пат да се дојде до него. Притоа се мисли на барањето нови, а не на копирањето или имитирањето на старите форми, бидејќи големите архитектонско-уметнички епохи никогаш не ги имитирале епохите на своите предци. Современата архитектура како израз на демократските општества не подразбира диктат или канонизирање. Таа по својата изразна и обликовна појавност е апстрактна, така што барањето за некаков симболизам преставува ретроградна идеја воопшто. Ист е случајот и со концептот на монументализмот кој се забележува во сите просторно функционални содржини прикажани во новоскопската разгледница (надградени и накитени постојни објекти, новопроектирани згради, мостови, капии, споменични обележја итн., измешани функции дури и во еден објект). Оваа архитектура не соодветствува со модерните текови – таа е ретроградна. За планот Посебна приказна е нетранспарентноста во нарачката и изработката на измените и дополнувањата на ДУП-от за Малиот ринг што резултира во една конфликтна состојба помеѓу постојното и новопредвиденото. Нејасно е како се планира да се решат инфраструктурните проблеми при вакви густо планирани функции и содржини на толку ограничен простор. Се сомневаме во тоа дека се превземени опсежни урбанистички анализи на предметниот простор што е императив при отпочнување на ваква обемна градежна активност. Проблем претставуваат и новите предвидени функции со планот со кои на градот му се одзема културниот центар, а со узурпација на јавниот простор. Вакви брзи одлуки за крупни прашања кои го тангираат функционирањето на градот и неговото централно подрачје се опасни и наивни. Наместо граѓанинот да биде во центарот на вниманието кога станува збор за планирање и проектирање, истиот е маргинализиран до степен на негово потполно исклучување како основен критериум за оформување на јавен урбан простор. Таканаречениот концепт СКОПЈЕ 2014 не е квалитетна архитектонско урбанистичка визија на центарот на нашиот главен град. Несериозно е да се гради врз основа на псевдо-архитектонски решенија кои претендираат да разрешат прашања кои никој не ги поставува како: потрага по национален идентитет претставен на фасади на архитектонски објекти или пронаоѓање на матрица за национален урбанистички концепт на центарот на главниот град на државата. Надреалните идеологии за експресно раскажување на големо количество истории по кубен метар зафатнина град се измешаа со очекувањата за следење на текот на современата идеја по која денешната Европа се гради и развива. Гледаме синтетичка слика како “видео игра” отпосле, кога поединечни елементи се веќе во градба – паралелно се планира и се гради. Во оваа прилика ААМ се спротивставува на начинот на кој е доведен проектот до овој степен. За конкурсите Инаку, постои сериозна потреба од ревизија на начинот на кој се организирани конкурсите, затоа што тие ги шират хоризонтите и прават интернационален придонес на архитектонската мисла. Конкурсот треба : -    да засведочи за едно време; -    да симболизира една цивилизација; -    да го подигне колективниот интерес (да ја подигне свеста за припадност и одговорност на местото во кое живееме, не останувајќи слепи за случувањата во светот, што не засега сите); -    да даде одговор на новите потреби (енергетска, сообраќајна ефикасност, одржливост); -    да го валоризира постојното и да го надоврзува новото, по принцип „и–и“; -    да го поттикне развојот на креативноста, да открие нови млади таленти (кои покрај прочуените имиња и големи проектантски компании тешко би можеле да дојдат до израз); -    да стимулира едукација; -    да ја истакне улогата на архитектите во современото општество. Самата институција конкурс, нејзиното организирање и спроведување треба да се  препушти на струката и нејзиниот експонент – Асоцијацијата на архитекти на Македонија. Заложби на ААМ ААМ се залага за почитување на целосна творечка слобода и самостојност на проектантите, став кој постојано го афирмира со наградите и признанијата кои ги доделува. ААМ се залага за осмислена одржливост на проектот Скопје 2014  кој има навистина широко значење за градот и државата. ААМ се залага за почитување на стандардите за квалитет за сите видови јавни објекти и јавни површини и воспоставување нивна соодветна пратечка инфраструктура. ААМ инсистира особено да се преиспитаат измените на ДУП-от на левиот брег на Вардар, каде е пробиена границата на заштитната зона на регулацијата на реката Вардар од предвидените површини за градба кои едновремено ја узурпираат и јавната пешачка зона. ААМ предлага да се изработи од високостручна група, Предлог-Програма за нов детален урбанистички план за централното градско подрачје, во согласност со ГУП и современите трендови, а  која би се усвоила по широка јавна расправа за потоа да се распише јавен меѓународен конкурс за изработка на тој план. ААМ испраќа апел до инвеститорите, започнатите објекти да се стопираат во оваа/прва фаза на градба. Заклучно согледување Ние, архитектите заедно со граѓаните, сме ставени во недостојна позиција. И стручното и општото јавно мислење е исклучено во донесувањето на извонредно важни решенија од проектот СКОПЈЕ 2014. Нужно е да се огласат оние кои мислат и делуваат поинаку. Нашата теза не нуди готови решенија, таа има за цел да отвори прашања, да развие темелни дискусии, да го продолжи процесот на договарање и одлучување. ААМ се оградува од проектот СКОПЈЕ 2014 ваков како што е, затоа што во целост му недостига и временски, и географски, и политички, и економски, и културен, и социјален контекст. Тој е стручно неиздржан . Тој не ја антиципира иднината.

Вниманието ми го одзема онаа ставка каде што се вели дека треба објектите да се стопираат во оваа фаза до кајшто се. Неможам да сватам која е целта, дали мислеле да понудат други проекти кои треба да се надоврзат на тоа што досега е направено? 

DENESNA NOVA MAKEDONIJA - ZA VASIL ILJOV SE NADEVAM NEMA POTREBA DA OBJASNUVAM KOJ E I KOLKU E DOKAZAN. LICNO ISKLUCITELNO MNOGU GO CENAM!

„Скопје 2014“ комплекс со естетски вредности


     
Возбудливиот проект е историска шанса на македонизмот, можеби единствен зафат во современата македонска архитектура, кој ги почитува најкреативните традиционални дострели на македонската и македонистичката архитектонска мисла


     
     
Почнувајќи од 1965 година, распишани се повеќе меѓународни, републички и локални архитектонско-урбанистички конкурси за уредување на централното градско подрачје на Скопје и за дефинирање и обликување на централниот градски плоштад. Многу експерти од различни области вложиле исклучителна позитивна енергија и знаење достојни за почит. Честопати субјективни и објективни причини биле непремостлива пречка за соодветна реализација на многу наградени идејни решенија. Проектираната инфраструктура и волуменско-просторна композиција за град од 180.000 жители веќе предизвикува сериозни проблеми за нормалниот крвоток на Скопје, кој надминува реална бројка од 650.000 жители со секојдневен инвазиски бран од околу 150.000 гости.

За реализација на исклучително важниот проект на Владата и на општината Центар за концептуално внесување крајно неопходни нови архитектонско-градоградителски и естетски содржини за семантичко дополнување и обликување на сликата на градот и одделно на централното јадро на Скопје, на најтранспарентен начин се ангажирани околу 2.000 различни експерти од областа на проектирањето и соодветни степени на ревидирање и усвојување на конкурсните решенија и нивната проектантска разработка. Тоа придонесе за нов квалитет во третманот и организацијата на просторот во современата македонска архитектура, базирана на достоинствено почитување на континуитетот на македонската архитектонска традиција, која на широка врата го врати најпозитивното препознатливо искуство на македонизмот во современата македонска архитектура.

Скопје има континуитет на живеење најмалку 7.000 години. Суптилната архитектонска семантика, која е инспирирана од најуспешните реализации на македонската архитектура, ќе биде не само македонски „мемориски архив“ во просторот, туку ќе го презентира и националниот идентитет на македонскиот народ. Многу окупатори, антимакедонисти и наводни „валоризатори“ се обидувале намерно целосно да го уништат или апсолутистички наметнувале своја тоталитарна концепција на организација и обликување на просторот. Таа била проследена со вандалска самоувереност на уништување на затеченото македонско архитектонско и културно наследство. Така, на пример, Римјаните уништиле повеќе македонски градови и села, а потоа граделе градови низ светот со македонски координантен систем и македонски градоградителски принципи; Латините ја опљачкале Македонија и само во Цариград срушиле повеќе од 10.000 цркви; во Горниот и Долниот град од Скопската тврдина, т.е. во историското јадро на Скопје се срушени околу 20 цркви и на многу нивни локации се изградени џамии на султани, паши и бегови. Во војната од 2001 година се запалени или уништени 65 цркви и манастири.

Денес, кога Македонија е самостојна и независна држава, со огромен научен и стручен потенцијал, има суверено право да реализира сопствени грандиозни проекти дури и во време на светска криза. Еден импозантен тим од врвни македонски интелектуалци, користејќи ги историските, природните, географските карактеристики, почитувајќи ги создадените вредности, како и подобрувајќи ја сообраќајната поврзаност и инфраструктура, создаде креативни, инвентивни и оригинални решенија за функционална и просторна структурираност на сеизмички стабилни, изводливи и економични објекти со современ третман соодветен на функциите, со нивно внимателно и соодветно дооформување на постоечкиот и успешно воспоставување на нов македонски архитектонско - уметнички контекст околу Јустинијановиот камен мост, мостот „Гоце Делчев“, мостот „Око“, „Мостот на уметноста“, мостот на ул. Моша Пијаде.

Возбудливиот грандиозен проект „Скопје 2014“ е историска шанса на македонизмот, можеби единствен зафат и пресврт во современата македонска архитектура, кој ги почитува најкреативните традиционални дострели на најеминентните остварувања на македонската и македонистичката архитектонска мисла. И кој е продукт на најсовремени методи на проектирање и традиционално обликување на просторот и објекти во просторот, создавајќи достоен скопски и македонски архитектонско-урбанистички комплекс со највисоки естетски вредности.

Авторот е советник - конзерватор

     
Автор: Васил Иљов           

интересно е чуството да минеш низ новиот центар, невообичаено ново, дури и архивот делува подобно! дефинитивно ќе добиеме ново руво и тоа за смешно малку пари! пак ќе повторам позитивно сум изненаден што власта се одважи да ја затвори целосно стилски визурата во центарот, во спротивно доколку не се оди до крај и смело ќе добиеме карикатура од плоштад каде ќе се измешаат невклопливи стилови кои и сега нешто многу не се вклопуваат кон плоштадот како што е случај со магос... но тие визури ќе бидат покриени па и ќе се направи една подобна стилска целина од плоштадот!

навистина не им требаше мостот око, ниту тоа претераниот број скулптури на едно место, а уште помалку обелискот и капијата кај стоилко, па и тоа ѕидот кај моб е вишок, но сметам дека конечно ќе добиеме нов центар со ново руво! колку и тоа некому да му изгледа грдо или нападно!

~

аам нормално е да се навредени бидејќи никој не ги изесапил, но тоа како што доста пати досега имам нагласено е пред се нивна вина бидејќи со ништо и никако не успеале досега да се наметнат како авторитет кој ќе мора безусловно да биде консултиран за каков и да е урбан проект, и самите тие немаат активни координативни тела за спецична област од својот еснаф, просто функционираат како мекотелна тајфа!

~

иљов не е далеку од вистината за Македонизмот, меѓуто заборава дека Македонизмот не промовира узурпирање туку ослободување! ослободување ќе беше да се истераше дебела јавна дебата! сепак свесен сум дека такво нешто немаше да помине ни брзо ни со лезет туку ќе се завлечкавме во недоглед, а и посекако на крај проектот доколку се тераше со меѓународен конкурс како што е ред и на што укажува и аам ќе беше и далеку поскапа опција но и прилично неостварлива, со оглед дека ќе ја заглавевме на сите нивоа, политички, институционално, општински итн. на крај непотребно ќе се кренеше прашина и во однос на етикетата антиквизација заради што и дополнително ќе си припукавме во нога како што и досега го тераа тоа рафално сите изботирани политичари!

иљов на почетокот укажува јасно дека функцијата ја надминува формата, но патем потенцира дека оваа форма е наш архетип кој и денес ќе внесе свежина во просторот, да може ќе се сложев доколку самиот проект ск-14 како идејно решение се разработуваше бар едно две три години од цела фела рамноправно, ниту меѓународен тендер ниту домашна елита туку сеопшт косензус како дадената тематика за патинирање на плоштадот и неговата околија да се изведе најефективно! сепак таквата дебата кај нас ќе се претвореше во лакрдија а од ново руво ќе добиевме само нереализирани ветувања! сепак во иднина останува доста простор за рокади на доста нереализирани или пренатоварени муабети како скулптурите и педестриалните мостови, а за ова капијата искрено мислам дека воопшто и нема да види бел ден!    

никако ова ниту од блиску не историја! единствен моемнт според мене кој стои во одбрана на идентитетот од цела проекција се Црквата и споменикот на Александар! се друго е шминка за така речи во еден здив се стокми центарот и заличи нешто покомпактно... што е до средства те уверувам и ова е многу за наши услови, цела среќа што се установи зад кои застана централната власт, инаку и сто плана да изспеглавме немаше докрај да ја истераме! може и претерувам но сметам дека за нши услови и те како оваа проекција ќе внесе нова свежина во умртвениот град, народ посекако ќе ја ползува, капак еве веќе и чаршија се разработува а доколку квалитетно се среди и плоштадот Карпошо Востание кај Свети Димитрија тоа дополнително истата и турбо ќе заживее, мора да се култивира одкрај докрај цел потег од стера железничка се до чаршија, што и се случува според плановите и најавите, и сето тоа колку и некој грдо да го доживува сега сметам дека со лезет ќе го прошета кога ќе биде целосно заокружена оваа иницијатива!

јас се плашам колку општината ќе има капацитет и околу фасадирањето на останатиот дел од мал ринг за каде има најава, но воедно скептичен сум дека ќе успее да се надмине себеси и партерно се да испегла како што треба! од овој аспект особено уште веднаш мора да се наметне аам како фактор за консултации, па ако не можат да интервенираат во веќе започнатите проекти можат особено да допринесат на овој план!

БАРОК ЛИ Е ОВА ИЛИ ПАНАЃУР

Барокот не може да ги реши прашањата на историските дисконтинуитети и хендикепи, но може да изроди нови комплекси. Можеби тоа стои во основата на идејата за Скопје 2014.

Пишува: Дејан Буѓевац

„Улогата на архитектурата е да слави. Таму каде што нема што да се слави, нема ни архитектура“, забележал Лудвиг Витгенштајн. Тука може и треба да се спомене и психоаналистичката дијагноза на еден Жижек. Според него, градењето споменици (како „инвестирање во минатото“) не е вистински позитивен однос кон минатото, како што и уништувањето на спомениците од минатото не е вистинска негација на минатото. Според Жижек, се работи за еден „беспомошен passage a l’acte“, една чиста игра на неуспехот од ослободувањето од минатото. Целта на овие „инвестирања во минатото“, според Жижек, е да не се промени ништо, односно да не се случат вистинските промени кои му се потребни на општеството.

СКОПЈЕ Во моментов, ние се соочуваме со непредвидливиот државен проект насловен како „Скопје 2014“, со кој на централното јадро на градот се предвидува тотално нова „урбанизација“, односно, да му се даде нов политички, национален, етнички, културен и социјален контекст. Во прашање е архитектонска и споменична замисла (на терен веќе се остварува), која во изминативе недели жестоко ја испровоцира овдешната стручна и јавна мисла, и тоа од повеќе аспекти. Прво, од самата финална претстава за тоа како треба изгледа овој проект презентиран преку 3Д анимација, од самите имиња на главните актери кои се инволвирани во овој проект, од нетранспарентноста околу измените на Деталниот план за „Малиот ринг“, од финансиските средства кои се планираат за целава работа, од немање темелна дискусија од страна на струката и целосна исклученост на општото јавно мислење... Од друга страна, уште поголема вознемиреност и конфузија предизвикуваат и податоците за тоа, кој е всушност нарачателот на „Скопје 2014“. Па така, никој нема да ви каже или потврди, дали нарачателот на проектот е Владата, дали автор на проектот е проектанската куќа „ИНПУМА“ или некоја друга фирма; каде започнуваат а каде завршуваат обврските на градот Скопје и општината Центар околу проектот, какво е мислењето на институциите како што е Агенцијата за просторно планирање; кој е авторот на предложениот концепт за измените на Деталниот план за „Малиот ринг“, дали се преземени какви било или целосни урбанистички анализи на определениот простор, зошто за ваков огромен потфат немало меѓународен урбанистички конкурс... Значи, ако сакате да дознаете поконкретни информации за оваа архитектонско-урбанистичка визија на центарот на Скопје вреден 200 милиони евра (според некои информации, и многу повеќе), нема да добиете јасен одговор, односно, одговорот е „сите сме во игра, ама прашај го другиот...“. Не може да се одбие одговор - кој ќе ја преземе одговорноста (морална и професионална) за целиот потфат ако се реализира докрај, и ако во иднина дојде до несогледливи и непознати последици по градот и неговото функционирање.

Тука треба да се спомене дека со идејата за овој мегаломански проект, непредвидлив за Скопје, се запознаени и значајни имиња од светската архитектура и урбанизам, кои во кратки црти, изразуваат само шок и чудење од замислената идеја за „Скопје 2014“. Според нив, се работи за лоша копија на историјата, за мешавина стилови и за неоригиналност, дека на овој начин сака да се направи нешто страшно на еден европски град. Едноставно, нема да слушнете позитивно мислење од реномирано архитектонско име. Така, според бразилскиот архитект, Педро Мореира, се работи за лоши и неинвентивни копии кои само „потсетуваат“ на некои други објекти, додека според Дејан Суџиќ, актуелен директор на Музејот за дизајн во Лондон, „во име на националниот идентитет да се создаде нешто што личи на хотел во римски стил – палатата на цезар во Лас Вегас, е шокантна и страшна работа“. За познатата архитетка од Берлин, Нина Неделков, нејасно е „зошто современата архитектура не е составен дел од урбанистичките визии и зошто немало меѓународен конкурс за да се изнајдат подобри решенија“. Според нејзиниот впечаток, се работи за градби и визии кои имаат аналогија на големите урбанистички планови на Романија, (од времето на Чаушеску). Според легендата и една од водечките имиња на светската архитектура, сер Норман Фостер, „архитектот не може да убедува бидејќи нема моќ, посебно не во однос на локалните политичари, но, може да брани нешто што ќе биде корисно и ќе ги задоволи не само приватните, туку и јавните барања“.

Реакции има и од членовите на Асоцијацијата на архитектите на Македонија, кои на неодамнешното вонредно Собрание, јасно и гласно се спротиставија на овој проект , односно прашуваат „дали со експлозивното претставување на проектот Скопје 2014“ не е настаната вонредна состојба во македонската современа архитектура?“, и дали со овој проект Скопје е претворен во холивудска драма. Исто така, од страна на македонското Здружение на ликовните критичари и историчари на уметноста АИКА, е констатирано дека се работи за политички и државен проект врз основа на принципот на исклучивост во постапката и на тој начин, е поткопана независноста и автономноста на уметноста. Според нив, овој проект изразува некаков си „наш“ историски континуитет и идентитет, а го укинува нашиот (современ) културен и уметнички потенцијал.

И покрај сиве овие („задоцнети“) реакции и аргументирани дебати во јавноста, никој не може да го сопре брмчењето на крановите и булдожерите во центарот на Скопје. Затоа, критиките за задоцнетите реакции од страна стручната мисла во јавноста можеби и не се аргументирани, бидејќи, ако не сте консултирани, ако не сте транспарентно запознаени што всушност стои зад целиот проект за „урбанизација“ на централнто градско јадро, ако не знаете кој е вистинскиот нарачател и кои се вистинските автори на поднесеното решение, тогаш секаква аргументираност и иницијатива за демократски дебати паѓаат во вода, и стануваат смешни и патетични во очите на општествените идеолози на проектот „Скопје 2014“ 

 ПОЛИТИЧКА ИДЕОЛОГИЈА Не е ништо спорно, и нема ништо ново да се каже, ако се спомене дека архитектурата отсекогаш служела за конкретизирање на јавниот простор на одредена политичка идеологија или моќ. Употребата на архитектурата во демагошки и во популистички цели е вештина стара колку и самата архитектура. Нејзиното симболичко значење отсекогаш било круцијално во настанувањето на одредени стилови и движења во историјата на архитектурата. Во прашање е една традиција која ги креирала т.н. општи правила во создавањето на стилското и доминантното „расположение“ на градбите (Милош Бобиќ). Зависноста на архитектите од (не)вкусот на (политичките) инвеститори и на општиот културен контекст во даден историски момент, отсекогаш била силна што влијаело, пробивот на новите идеи и визии да биде побавен, отколку во другите творечки и уметнички дисциплини. Зависноста на архитектурата од заткулусните политички игри и мешетарења е најдобриот пријател на традиционалниот и на догматскиот академизам. Одликите на „академизмот“ се најчесто резултат на политичката инструментализација на архитектурата, фрустрирачкиот вкус на општествените и на културните идеолози, на ригидниот и неразбирливиот однос кон поинаквото и на индивидуалното, плакатното доживување на архитектурата...

РЕАЛНО ВРЕМЕ Намерата наречена „Скопје 2014“ е тотално разминување со реалното време и со опкружувањето во кое се случува. Тоа е суштествениот момент на овој проект.

Вака предвиден, овој архитектонски проект, кој се темели исклучиво врз пактот со актуелниот диктат на владејачката политичка моќ, сосема е сигурно дека ќе биде запишан во историјата на архитектурата како опасна политичка, но и безначајна архитектонска вредност. Ќе претставува најбанален пример на поистоветување на архитектурата со политичката идеологија. Проектот „Скопје 2014“ има само една цел, освен огромната финансиска игра – демагошко освојување на простор за поборниците и следбениците кои прекинале да се однесуваат со реалното време и со ориентацијата кон иднината. Нивната „барокно-антиквизаторска“ непредвидлива ориентација која силно заговара унитарна и индентификациона „реинтерпретација“ на одредени архитектонски и уметнички „стилови“ во некаква си провинциска „постмодерна синтакса“, значи само едно - спротиставување и одбивање на сите можни современи, граѓански, демократски залагања и дискусии во нашето општество. Општество во кое владее диктатурата на иритирачка, вулгарна и само лична „дизнификација“ вовлечена во сите пори на животот, а во архитектурата до крајност и недвосмислено. Едноставно, „Скопје 2014“ е во целосен расчекор со реалностите на градот. Овој проект се сместува како „неснослива вечност“ во нашиот град, без надеж дека некогаш ќе се интегрира во целината на градот. „Скопје 2014“ е лошо симулирана презентација на историјата, „празна пародија“; проект кој копнее да стане тотален простор – некој вид на минијатурен град со огромни, вознемирувачки димензии. Со овој проект, ние дефинитивно присуствуваме на исчезнувањето на сензибилитетот на стабилен изглед: со „Скопје 2014“ се затвора кругот на дведецениската конфузна дерегулација на архитектурата, а се потврдуваат лошите и сурови импровизации кои немаат никаков однос едни кон други како единствени меродавни форми на заедништво, односно, се потврдува архитектонското насилство и немањето граѓанското чувство за јавен интерес.

Проектантите на „Скопје 2014“, очигледно, не разбрале дека суштината на Скопје е во неговата базична модерност (колку и да е поништена и провинцијализирана во последниве две децении), односно во неговата секогаш, актуелно современа, и само, современа недовршеност. Скопје, како недовршен град, со една архитектонска одговорност која подразбира дефинирани процеси, концепции, создавања и реализации кои одговараат на модерната свест и актуелната реалност, може да доживее квалитетна архитектонска и технолошка „рамка“ на функционирање. 

НЕВОЗМОЖНА КРИТИКА Втор проблем на овој проект, ако може да се каже проблем, е што тој не овозможува и не толерира никаква критика. Во проектот нема што да се анализира и да се критикува. Самата претстава, односно самата визија за централното градско подрачје е толку несфатлива во својата архитектонска и естетска намена, што не останува ништо друго, освен огромна ненадминлива провалија меѓу квалитетната, отворената и добронамерната критика и апсолутистичката и брутална/исклучива идеја на проектот изедначен на равенка „Скопје 2014“ = национален идентитет. Тука, едноставно, не постои можност за конструктивна опсервација. Да не ги заборавиме и сега веќе легендарните конструкции „барок – хеленизам“ (пардон, македонизам), или неверојатната споредба со Ајфеловата кула во однос на (не)прифаќањето на „нови“ архитектонски решенија!!

Или, изјавите на бранителите на „Скопје 2014“ дека „на некого можеби нема да му се допадне проектот, но на други ќе им се допадне“, дека се работи за „стилски конфликти“; или дека е во прашање различно толкување меѓу традиционалистите и модернистите... “. Проект тежок стотини милиони евра, проект кој се развива со молскавична брзина и во огромни димензии, проект со несогледливи последици за Скопје - сведен на ниво на (не)допаѓање!

Во овој проект нема стилски конфликти, има само несносливо количество на измислена истористичка архитектура, која не претставува ниту континуитет, ниту дисконтинуитет.

На Скопје му треба стрплива урбана стратегија, најсодветен сообраќаен концепт, современ бескомпромисен дискурс, „естетика што произлегува од најсовремените технолошки системи, од ниско-енергетскта архитектура, од ова време на информатичко општество“. (Михаил Токарев). На Скопје му требаат урбанисти, архитекти, планери, историчари на уметност, уметници, кои ќе знаат да одговорат на мултифункционалните потреби и на трасформациите кои му се случуваат во неговото егзистирање. На Скопје му треба културен, а не само багерски зафат.

На нашето општество и на Скопје, ако нешто му е потребно, тоа се вистински, граѓански промени, а не изградба на Потемкинови села, фасади зад кои треба да се скрие огромната беда на реалниот живот.

http://www.globusmagazin.com.mk/?ItemID=885E465FCC34A14889F2C8E73610DB4F